امام علی(علیه السلام) می¬فرمایند:«حسنُ الظّن راحةُ القلب و سلامةُ الدّین» ؛ حسن ظن مایه راحتی روح و روان انسان و موجب حفظ دین انسان از آفات و خطرات است. این فرمایش با اینکه کوتاه است کلید سعادت و رستگاری دنیا و آخرت انسان است. حسن ظن هم از نظر عمق معنا دارای مراتب است و هم از نظر سطح مواردی که انسان با آن مواجه می¬شود، البته همین جا قبل از اینکه معنای روایت را عرض کنیم خوب است این تذکر داده شود که حسن ظن که به عنوان مایه راحتی روح و روان و سلامت دین ذکر شده نسبت به دشمنان یا کسانی که علم داریم در صدد هدم اسلام و دین و مذهب هستند نیست؛ یعنی ما نمی¬توانیم مثلاً به آمریکا حسن ظن داشته باشیم چون به تجربه ثابت شده که با دین و مملکت ما دشمنی دارد بلکه حسن ظن باید نسبت به اخوان و برادران دینی باشد. حسن ظن به این است که انسان همه گفتار و رفتار و افعال دیگران را چه نسبت به خودش و چه نسبت به سایرین با خوش بینی بنگرد و تفسیر سوء از اعمال و رفتار و گفتار دیگران صحیح نیست. اگر انسان به دیگران حسن ظن نداشته باشد دائماً در ناآرامی و اضطراب است و روحش در تلاطم است و هر سخن و حرکتی که از دیگران سر می¬زند را حمل بر سوء قصد و نیت سوء می¬کند و چه بسا مطلبی که این شخص برداشت می¬کند در ذهن طرف مقابل نباشد اما چون این شخص نسبت به دیگران سوء ظن دارد منفی¬نگر است و همیشه اعمال و گفتار دیگران را حمل بر برداشت منفی خودش می¬کند. بخش زیادی از ناآرامی¬های روحی و استرس¬ها و فشارهای عصبی که بر انسان عارض می¬شود ناشی از سوء ظنی است که نسبت به دیگران دارد. پس بخش زیادی از نا¬آرامی¬های جامعه برمی¬گردد به سوء ظنی که انسان¬ها نسبت به همدیگر دارند بعلاوه سوء ظن باعث می¬شود که دین انسان هم در خطر واقع ¬شود؛¬ چون وقتی حسن ظن موجب سلامت دین باشد در مقابل سوء ظن موجب خطر برای دین و سقوط انسان خواهد شد چون سوء ظن منجر به یک سری گناه در انسان می¬شود و اگر کسی ملاکش را سوء ظن به دیگران قرار دهد طبیعتاً رفتارش را با همان نگاهی که به دیگران دارد تنظیم خواهد کرد و این ممکن است منشأ غیبت، تهمت، استهزاء، تصمیمات نادرست و طراحی نقشه¬هایی که باعث ضرر و زیان به دیگران باشد بشود. پس بر خلاف حسن ظن که می¬تواند در یک محدوده وسیعی دین انسان را حفظ کند سوء ظن ممکن است به دین انسان آسیب برساند. انشاء الله که خداوند تبارک و تعالی به ما توفیق دهد تا نسبت به دیگران حسن ظن داشته باشیم.
نظرات