روایتی است در غرر الحکم از امیرالمؤمنین علی(ع) روایت عجیبی است که به این چیزها کمتر توجه میشود «احسن الناس عیشاً من عاش الناس فی فضله»[۱] بهترین مردم از نظر زندگی کسی است که مردم در پرتو فضل و احسان او زندگی میکنند. ممکن است به حسب ملاکهای ظاهری و ملاکهای مادی زندگی دنیایی (آثار معنوی زندگی در جای خودش) بهترین زندگی، زندگی است که شخص همه مواهب و منافع به خودش و عائلهاش عاید بشود.
«احسن الناس عیشاً» در دنیا و از دید اهل دنیا کسی است که در رفاه و آسایش زندگی کند و مثلاً هر چه بخواهد فراهم شود یعنی همه منافعش مربوط به خودش باشد اما از دید امیرالمؤمنین «احسن الناس عیشاً» کسی است که «عاش الناس فی فضله» مردم در پرتو فضل و احسان او زندگی کنند یعنی یک طوری زندگی کند که فایدهاش به مردم برسد حال این فوائد را که میگوئیم یک وقت کسی تمکن دارد به مردم خیر میرساند و گره از کار مردم باز میکند و مشکلی از مشکلات مردم را حل میکند اما فضل و احسان فقط به این نیست، هر کسی ولو تنگ دستترین انسانها میتواند جوری زندگی کند که وجود او برای دیگران نافع باشد و این از یک اظهار هم دردی ساده یا یک برخورد عاطفی ساده گرفته تا واقعاً در مصائب و در مشکلات و گرفتاریها انسان به دیگران کمک کند.
ببینید گاهی انسان همه هم و غمش فقط خودش است در دید دنیایی «احسن الناس عیشاً» آن کسی است که خودش محور است اما در دید حضرت علی(ع) کسی است که خودش محور نیست بلکه مردم در پرتو زندگی او صاحب نعمت هستند. این بهترین زندگی در این دنیا است. همه ما میتوانیم از اینگونه زندگی بهرهمند بشویم که هم آثار معنوی دارد و آثار مادی و آثار وضعی در این دنیا. اصلاً مبارزه با نفس و ریاضتها بخشی از آن عبادت و توسل است اما واقعاً اثر بخشی عبادات در روح و روان انسان نشانهاش به این است که انسان چقدر میتواند از خودش بگذرد کسی که برای انجام یک عمل مستحب حتی حاضر است حقوق دیگران را پایمال بکند میتوانیم بگوییم این ریاضت و مجاهده با نفس برای او مؤثر بوده و او را به یک مرحله عالی روحی رسانده؟ قطعاً چنین چیزی نمیتوان گفت. خیلی مهم است که ما در سنجش اعمال و بررسی اعمالمان ببینیم چقدر این عبادات از خود محوریها و خودیتهای ما کم کرده و به خدا محوری و توجه به مردم اضافه کرده است.
«احسن الناس عیشاً من عاش الناس فی فضله»
[۱]. غرر الحکم، حدیث ۳۰۵۸.
