تورم

جلسه ۴۸ – PDF جلسه چهل و هشتم  ادله لزوم جبران مطلقا – دسته چهارم ادله – دلیل اول (بیستم) – دلیل دوم (بیست‌ویکم) – دلیل سوم (بیست‌ودوم) – دلیل چهارم (بیست‌وسوم) – دلیل پنجم (بیست‌وچهارم) – بررسی دسته چهارم ادله – دسته پنجم ادله – روایت اول ۱۴۰۴/۰۲/۳۱   دسته چهارم ادله دسته چهارم از ادله لزوم جبران کاهش ارزش پول، ناظر به برخی آثار، نتایج و مصالحی است که بر این امر مترتب است. در جلسه گذشته هم عرض کردیم که این آثار و نتایج می‌تواند در زمره دسته سوم قرار بگیرد و به لحاظ عنوان ثانوی موجب ضمان شود؛ و نیز می‌تواند مستقلاً و صرف نظر از عنوان ثانوی، به خاطر منافع و آثار و نتایجی که

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم  جبران کاهش ارزش پول – ادله لزوم جبران مطلقا – مروری بر مباحث گذشته ۱۴۰۴/۰۱/۱۹   مروری بر مباحث گذشته به واسطه تعطیلی دروس در ماه مبارک رمضان بین آخرین جلسه این بحث و جلسه امروز یک فاصله نسبتاً طولانی ایجاد شد. لذا از باب یادآوری و اینکه ما در چه نقطه‌ای از بحث قرار داریم، مطالبی را عرض می‌کنم. بعد از مقدماتی که در بحث از کاهش ارزش پول مطرح کردیم، گفتیم چند قول در مسئله وجود دارد؛ قول به لزوم جبران مطلقا، قول به عدم لزوم جبران مطلقا و قول به تفصیل. گفتیم چند تفصیل هم در مسئله وجود دارد؛ برخی بین تفاوت فاحش و غیر فاحش، برخی بین غصب

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم  بررسی راه دوم- دو نکته – اشکال دهم، یازدهم، دوازدهم و بررسی آنها ۱۴۰۳/۱۲/۰۱ دو نکته نکته اول: عرض کردیم راه دوم از راه‌های ضمان کاهش ارزش پول مبتلا به اشکالاتی است؛ اشکالاتی که نسبت به این راه وارد شده، همانند اشکالاتی است که نسبت به راه اول وارد شده است. از این جهت که این اشکالات دو دسته است؛ یک دسته متوجه اصل نظریه قدرت خرید است و یک دسته مربوط به لوازم و آثار التزام به کاهش ارزش پول بر مبنای نظریه قدرت خرید است. نکته‌ دوم: نکته دیگری که اشاره کردیم این بود که آن شش اشکالی به راه اول وارد بود، به این راه هم وارد است؛ یعنی

جلسه ۳۴ – PDF جلسه سی و چهارم  جبران کاهش ارزش پول – ادله لزوم جبران مطلقا – دلیل دوم (راه دوم) – بررسی راه دوم- اشکال نهم و بررسی آن ۱۴۰۳/۱۱/۳۰ اشکال نهم بحث در راه دوم از راه‌های ضمان کاهش ارزش پول بود؛ تا اینجا هشت اشکال نسبت به این راه مورد بررسی قرار گرفت. چند اشکال دیگر نسبت به این راه مطرح شده که لازم است این اشکالات مورد بررسی قرار گیرند. اشکال نهم در واقع در ادامه اشکال هشتم مطرح می‌شود. در اشکال هشتم گفته شد ارزش پول یک وصف نسبی است، نه ذاتی و تغییراتی که در اوصاف نسبی اشیاء به وجود می‌آید، مورد ضمان نیست. اگر تغییر در وصف ذاتی باشد، این موجب ضمان

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم  جبران کاهش ارزش پول – ادله لزوم جبران مطلقا – دلیل دوم (راه دوم) – تبیین راه دوم – خلاصه استدلال – تفاوت‌های راه اول و راه دوم – تفاوت سوم – تفاوت چهارم – بررسی راه دوم- اشکال اول – پاسخ ۱۴۰۳/۱۱/۰۳   خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم یا راه دوم برای اثبات ضمان کاهش ارزش پول بود؛ این نظریه را شرح مختصری دادیم و استدلال این گروه را تبیین کردیم. عرض کردیم استدلال آنها مبتنی بر چهار مطلب است؛ یکی اینکه حقیقت و ماهیت پول عبارت از قدرت خرید است. دوم اینکه پول مثلی است؛ سوم اینکه کسی که مال دیگری را تلف کند یا قرض بگیرد، باید

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست موضوع‌شناسی: ۲. تورم – آثار تورم – اثر هفتم: چگونگی پس‌انداز – اثر هشتم: آسیب به بازرگانی خارجی – اثر نهم: رشد دلالی – اثر دهم: کاهش میزان بدهی واقعی بنگاه‌های اقتصادی – اثر یازدهم: افزایش نرخ بهره – اثر دوازدهم: آسیب‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی ۱۴۰۳/۰۹/۰۷   خلاصه جلسه گذشته بحث ما درباره مهم‌ترین آثار تورم بود؛ طی دو جلسه گذشته به شش اثر اشاره کردیم و اجمالاً مطالبی را به عرض رساندیم. در ادامه چند اثر دیگر را بیان می‌کنیم. اثر هفتم: چگونگی پس‌انداز اثر هفتم این است که وقتی تورم ایجاد می‌شود، این در امور مختلف از جمله پس‌اندازهای مردم اثر می‌گذارد. به طور طبیعی همیشه مردم یک بخشی از

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم  موضوع‌شناسی: ۲. تورم – آثار تورم – اثر دوم: کاهش ارزش پول- اثر سوم: افزایش هزینه‌های زندگی – اثر چهارم: کاهش سطح رفاه – اثر پنجم: عدم پیش‌بینی وضعیت اقتصادی – اثر ششم: افزایش هزینه‌های جاری دولت ۱۴۰۳/۰۹/۰۶   خلاصه جلسه گذشته تقریباً مطالب مربوط به بخش موضوع‌شناسی مسئله مورد گفتگو به اواخر خودش نزدیک می‌شود؛ در مورد تورم اشاره کردیم که حقیقت تورم چیست و چه اسباب و عواملی در تحقق آن دخالت دارد. همچنین سخن از اقسام و انواع تورم به میان آمد و سرانجام بحث به آثار و عوارض تورم رسید. این بحث را ان‌شاءالله اگر به سرانجام برسانیم، یک اشاره کوتاهی به نحوه محاسبه تورم خواهیم داشت و جمع‌بندی می‌کنیم.

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هیجدهم موضوع‌شناسی: ۲. تورم – آثار تورم – دو نکته – اثر اول: توزیع بی‌ضابطه درآمد و ثروت ۱۴۰۳/۰۸/۳۰   آثار تورم ما تاکنون درباره بعضی از مسائل مربوط به تورم، مطالبی را عرض کردیم. اینکه تورم به چه معناست و بر اثر چه عواملی پدید می‌آید و دارای چه انواع و اقسامی است؛ یکی دیگر از مطالبی که مناسب است در این مقام طرح شود، آثار و پیامدهای تورم است. برای تورم آثار مختلفی ذکر کرده‌اند؛ این آثار هم اقتصادی است و هم اجتماعی و فرهنگی و هم سیاسی. نکته اول وقتی ما سخن از آثار و پیامدهای تورم به میان می‌آوریم، قهراً این در طیف گسترده‌ای از انواع تورم قابل رسیدگی است؛ ولی

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم موضوع‌شناسی: ۲. تورم – تقسیمات تورم به اعتبارات مختلف – ادامه تقسیم دوم – ۱. تورم خزنده – ۲. تورم رونده – ۳. تورم سواره – تقسیم سوم: ۱. تورم کششی تقاضا – ۲. تورم فشاری هزینه – ۳. تورم ساختاری – تقسیم چهارم: تورم مثبت و منفی – تقسیم پنجم: تورم آشکار و پنهان ۱۴۰۳/۰۸/۲۹   خلاصه جلسه گذشته در بحث از تورم که جنبه موضوع‌شناسی دارد برای بحث اصلی ما، رسیدیم به تقسیمات مختلف تورم به اعتبارات گوناگون. عرض کردیم تورم دارای انواعی است که این انواع به اعتبار تقسیم‌های متعدد پدید آمده است. بدیهی است که در هر یک از این تقسیمات، یک جهت و معیار خاصی مورد نظر قرار می‌گیرد.

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم موضوع‌شناسی: ۲. تورم – تقسیمات تورم به اعتبارات مختلف – تقسیم اول: رکورد تورمی و غیر آن – تقسیم دوم: ابر تورم و غیر آن ۱۴۰۳/۰۸/۲۳ تقسیمات تورم به اعتبارات مختلف ما درباره علل و اسباب تورم در حد اجمال مطالبی را عرض کردیم و به ابعاد فقهی مرتبط با این مباحث هم اشاره‌ای داشتیم. یکی دیگر از مطالبی که پیرامون تورم لازم است متعرض شویم، انواع تورم است. تورم به اعتبارات مختلف دارای تقسیمات متعدد است؛ چند نوع تقسیم برای تورم ذکر شده و به لحاظ هر یک از این تقسیمات، اقسامی برای تورم پدید آمده است. ما اینجا به چند تقسیم اشاره می‌کنیم. تقسیم اول: رکود تورمی و غیر آن تقسیم اول،

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم  موضوع‌شناسی: ۲. تورم – علل تورم – مقدمه – ۱. سیاست‌های مالی و پولی – ۲. شوک‌های عرضه و تقاضا – ۳. افزایش هزینه تولید ۱۴۰۳/۰۸/۱۶   علل تورم بعد از تعریف اجمالی و توضیح مختصری درباره تورم و تفاوت آن با گرانی و همچنین ریشه‌یابی تورم در صدر اسلام و در عهد پیامبر مکرم اسلام(ص)، چند مطلب دیگر درباره تورم باید مطرح شود. یکی درباره علل تورم و اسباب آن است؛ یعنی چه عواملی سبب می‌شود تورم پدید بیاید. ضمن مباحث گذشته، به مناسبت ما اشاره‌ای به برخی از علل و اسباب تورم داشتیم اما در این مقام مستقلاً آن هم به صورت مختصر، به برخی از علل و عوامل آن اشاره می‌کنیم.

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم موضوع‌شناسی: ۲. تورم –تفاوت تورم و گرانی – ابعاد تفاوت – تورم در صدر اسلام – روایات: دسته اول و دسته دوم  ۱۴۰۳/۰۸/۱۵ خلاصه جلسه گذشته در مبحث موضوع‌شناسی، دومین موضوعی که به عنوان مقدمه بحث اصلی باید درباره آن مطالبی را به عرض برسانیم، مسئله تورم است. ابتداءً علت بحث از تورم را بیان کردیم که چرا ما درباره تورم سخن می‌گوییم؛ برای اینکه تورم از یک منظر روی دیگر کاهش ارزش پول است. اینکه می‌گوییم از یک منظر، منظور همان جهتی است که در جلسه گذشته به آن اشاره کردیم که طبق همه تعاریفی که برای تورم ارائه شده، به هرحال بر این مسئله گویا اتفاق نظر هست مخصوصاً وقتی می‌خواهند تورم

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم  موضوع‌شناسی: ۲. تورم – تعریف تورم – تفاوت تورم و گرانی ۱۴۰۳/۰۸/۰۹   ۲. تورم موضوع دومی که در بحث از موضوع‌شناسی لازم است در حد مختصر به آن پرداخته شود، تورم است. همانطور که در جلسه گذشته عرض کردم، در ابتدای این بحث اشاراتی به این موضوع داشتیم اما آنچه در آغاز درباره تورم گفتیم، عمدتاً از این جهت بود که مسئله تورم یا کاهش ارزش پول یا کاهش قدرت خرید یک مسئله جدید محسوب می‌شود یا یک مسئله قدیمی است. به مناسبت بحث از نوپدید بودن یا قدیمی بودن این مسئله، اشاره‌ای به تورم و تفاوت آن با گرانی و برخی از علل و اسباب تورم کردیم؛ اما این فقط از آن

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم موضوع‌شناسی: ۱. پول – بررسی دیدگاه‌های مختلف درباره مثلیت یا قیمیت پول – دیدگاه پنجم و بررسی آن – مروری بر مباحث گذشته                            ۱۴۰۳/۰۸/۰۸ دیدگاه پنجم در مورد مثلی یا قیمی بودن پول، تا اینجا چهار دیدگاه را ذکر کردیم و مورد بررسی قرار دادیم. دیدگاه پنجم، تفصیل بین دو فرض کاهش فاحش ارزش پول و کاهش ناچیز ارزش پول است؛ یعنی گفته‌اند اگر پول گرفتار کاهش فاحش شود، آنگاه در مثلیت این پول قدرت خرید دخالت دارد. یعنی پول مثلی است و مثلیت آن هم با ملاحظه قدرت خرید در نظر گرفته می‌شود. اما اگر این کاهش فاحش نباشد و

جلسه ۱۰ – PDF جلسه ده موضوع‌شناسی: ۱. پول – بررسی دیدگاه‌های مختلف درباره مثلیت یا قیمیت پول – بررسی دیدگاه چهارم – بررسی اشکال پنجم – پاسخ اشکال و بررسی آن    ۱۴۰۳/۰۸/۰۲   خلاصه جلسه گذشته محصل دیدگاه چهارم درباره مثلی یا قیمی بودن پول اعتباری این است که پول اعتباری مثلی است، لکن قدرت خرید مقوم مثلیت آن محسوب می‌شود؛ لذا اگر قدرت خرید کاهش پیدا کند، دیگر آن پول ولو ارزش اسمی یکسان با پول دیگر داشته باشد، مثل آن محسوب نمی‌شود. اشکالاتی نسبت به این دیدگاه مطرح شده است؛ مهم‌ترین اشکال، اشکالی است که یکی از شاگردان شهید صدر به ایشان ایراد کرده‌اند. این اشکال را در جلسه گذشته توضیح دادیم؛ محصل این اشکال که

جلسه ۶ – PDF جلسه ششم  موضوع‌شناسی: ۱. پول – بررسی دیدگاه‌های مختلف درباره مثلیت یا قیمیت پول – دیدگاه‌های سه‌گانه در قائلین به مثلیت پول – دیدگاه سوم – بررسی ادله دیدگاه سوم ۱۴۰۳/۰۷/۱۸                          خلاصه جلسه گذشته بحث درباره دیدگاه مثلی و قیمی بودن پول‌های اعتباری بود؛ عرض کردیم مشهور فقها مخصوصاً در دوره‌های اخیر، معتقدند پول‌های اعتباری و اسکناس که نوعی پول اعتباری است، مثلی محسوب می‌شوند و مثلیت آن به ارزش اسمی است و قدرت خرید هیچ نقشی در مثلیت ندارد. امام(ره)، مرحوم آقای حکیم، مرحوم سید و بسیاری دیگر این عقیده را دارند؛ مجموعاً چند دلیل بر این مدعا اقامه شده است. عرض کردیم

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم موضوع شناسی: ۱. پول – تعریف پول – تقسیمات پول – بررسی تطبیقی اقسام پول در عصر اسلامی – ۱. پول فلزی در عصر اسلامی – ادوار پول فلزی در عصر اسلامی – دوره اول – دوره دوم ۱۴۰۲/۰۸/۳۰       بررسی تطبیقی اقسام پول در عصر اسلامی بعد از بیان تقسیمات مختلفی که برای پول به اعتبارات مختلف ذکر شده، می‌خواهیم ببینیم در عصر تشریع و عهد اسلامی و صدر اسلام، کدام یک از این اقسام پول جریان داشت؛ این به نوعی می‌تواند در بحث ما تأثیر داشته باشد، که آن قسمی که امروز رایج است، آیا اثری در گذشته از آن دیده می‌شود یا نه. ملاحظه فرمودید در بحث تورم (البته

جلسه ۱۱- PDF جلسه یازدهم  موضوع شناسی: ۱. پول – تعریف پول – بررسی دو مطلب مرتبط با تعریف برگزیده تقسیمات پول – تقسیم دوم، سوم و چهارم ۱۴۰۲/۰۸/۲۴                          خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم برای پول تقسیمات مختلفی به اعتبارات مختلف ذکر شده است؛ دو تقسیم در جلسه گذشته بیان شد. تقسیم اول به اعتبار سیر تکاملی پول بود؛ تقسیم دوم به اعتبار وجود ارزش مصرفی یا عدم آن بود که گفتیم به این اعتبار به دو قسم پول حقیقی و پول اعتباری تقسیم می‌شود. تقسیم سوم: تقسیم به اعتبار نشر دهنده تقسیم سوم برای پول، به اعتبار نشر دهنده آن است؛ البته مقسم در این قسم عمدتاً

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم  تورم و کاهش ارزش پول، مسأله‌ای جدید یا قدیمی – ادامه بررسی تفاوت تورم در گذشته و امروز – اهمیت موضوع شناسی ۱۴۰۲/۰۸/۰۳       خلاصه جلسه گذشته بحث از جدید بودن یا قدیمی بودن مسأله مورد بحث کمی به درازا کشید؛ امروز ان‌شاءالله این بحث را تمام کنیم و وارد بحث جدید شویم. محصل مطالبی که تا اینجا عرض کردیم، این شد که تورم یا کاهش ارزش پول، مسأله‌ای است که در گذشته نیز وجود داشته، هر چند امروز با آن زمان تفاوت بسیاری کرده است؛ مثل سایر مقولات که از بساطت به پیچیدگی بیشتر رسیده است. به برخی از این تفاوت‌ها اشاره کردیم؛ عمده مسأله که در جلسه گذشته بیان شد،

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم  تورم و کاهش ارزش پول، مسأله‌ای جدید یا قدیمی – نظر برگزیده – شواهد – بررسی روایات- تورم در قرون اولیه میلادی   ۱۴۰۲/۰۷/۲۵            خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته بحث در این بود که آیا تورم یا افزایش سطح عمومی قیمت‌ها یا به تعبیر دیگر کاهش ارزش پول مسأله‌ای مستحدث محسوب می‌شود یا از مسائل قدیم است. عرض کردیم پاسخ به این پرسش مبتنی بر بررسی گزارشات و نقل‌های تاریخی است؛ دلیل دیگری بر این امر نمی‌توانیم اقامه کنیم. از روایات متعدد، استفاده می‌شود این مسأله فی الجمله در صدر اسلام وجود داشته است؛ چند روایت را در جلسه گذشته خواندیم، طبق این روایات هم در عهد رسول‌الله(ص)