موضوع بحث تأثیر عوامل معنوی در رزق و روزی است؛ قبلاً عرض کردیم از دید آیات و روایات به غیر از عوامل مادی در ازدیاد رزق یا در کم شدن رزق، یک سری عوامل معنوی دخیل میباشند. البته اینجا ما کاری به عوامل مادی ازدیاد و نقصان رزق نداریم. اما در کلام ائمه معصومین (ع) بعضی از امور که ممکن است به نظر ما علّیتی برای ازدیاد رزق نداشته باشند ولی در وسعت رزق و روزی مؤثر هستند، بیان شده است. هم چنین بعضی از کارها مانع از وسعت در رزق و روزی میشوند و چه بسا موجب نقصان میشوند.
این موضوع اساساً یک موضوع خوب و مهمی است؛ باید در روایات استقصاء بشود که چه عواملی در وسعت و برکت و ازدیاد رزق و روزی اثر دارند. اینجا به چند نمونه که مهم هست اشاره میکنیم:
- امیر المؤمنین علی (ع) میفرمایند: «أَكْثِرُوا مِنَ الصَّدَقَةِ تُرْزَقُوا»[۱]؛ صدقه را زیاد کنید (صدقه زیاد بدهید) که اثر صدقه زیاد دادن این است که شخص متصدّق رزق و روزی پیدا میکند.
- باز هم امیرالمؤمنین (ع) میفرمایند: «مَنْ حَسُنَتْ نِيَّتُهُ زِيدَ فِي رِزْقِه»[۲]؛ کسی که حسن نیت داشته باشد رزقش زیاد میشود.
بعضی از انسان ها حسن نیت دارند. نیت پاک و خوب دارند. خوش نیتند. اگر کاری انجام میدهند و اگر عملی را در رابطه با خودشان و دیگران، خانواده، همسایه، سایر مردم انجام میدهند، حرفی میزنند و کاری انجام میدهند، حسن نیت دارند. دنبال این نیستند که مثلاً آسیبی به کسی برسد و ضرری متوجه کسی بشود. بطور کلی نیاتشان، نیت پاکی است در رابطه با اعمال و کارهایی که دارند مخصوصاً در مورد دیگران. این موجب ازیاد رزق است.
- امام صادق (ع) فرمودند: «حُسْنُ الْخُلُقِ يَزِيدُ فِي الرِّزْق»[۳]؛ حسن خلق در رزق و روزی تأثیر دارد و رزق و روزی را زیاد میکند.
خوش اخلاقی با دیگران، با خانواده، با همسایه، با همکار، با هم بحث و مردمی که انسان با آنها مواجه میشود، رزق و روزی را زیاد میکند. این عوامل قطعاً در واقع اثر وضعی دارند؛ زیاد شدن رزق، اثر وضعی کثرت در صدقه دادن است، اثر وضعی حسن نیت است، اثر وضعی حسن خلق است.
- امام صادق (ع)میفرمایند: «عَلَيْكَ بِالدُّعَاءِ لِإِخْوَانِكَ بِظَهْرِ الْغَيْبِ فَإِنَّهُ يَهِيلُ الرِّزْق»[۴]؛ توصیه میکنند به دعا در حق برادران خودتان آن هم در غیابشان. یعنی اگر زیارتی میروید، برای برادرانتان دعا کنید این برای خود داعی و کسی که دعا برایش میکنید آثاری دارد. از جمله آثاری که برای دعا کننده دارد، این است که رزق را وسیع میکند. موجب توسعه در رزق و روزی و برکت در رزق و روزی میشود. ممکن است ما فکر کنیم که چه ارتباطی است بین اینکه من مثلاً در حرم امام رضا (ع) در غیاب برادر دینی ام برایش دعا کنم یا نکنم؟ چه رابطهای است بین دعا کردن من برای برادرم در غیابش، و زیاد شدن روزی من. این نصّ کلام نورانی امام صادق (ع) است که کاملاً مؤثر است.
- امام صادق (ع) میفرمایند: «مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ أَهْلَ بَيْتِهِ زِيدَ فِي رِزْقِه»[۵]؛ کسی که با اهل بیتش به نیکویی رفتار کند، رزقش زیاد میشود. خوش رفتاری با خانواده و اهل بیت و زن و فرزند روزی را زیاد میکند.
- از امام صادق (ع) وارد شده که: «إِنَ الْبِرَّ يَزِيدُ فِي الرِّزْق»[۶]؛ نیکوکاری رزق را زیاد میکند.
عجیب است! آن چیزی که انسان از کلمات معصومین استفاده میکند، این است که یک اموری در رزق و روزی اثر دارند که بیشتر به دیگران مربوط است تا به خود انسان؛ صدقه به دیگران، حسن خلق با دیگران، نیکوکاری با دیگران، دعا برای دیگران. هرچه انسان در این مسیر برای دیگران و به دیگران توجه کند، چه در مقام دعا و چه برای رفع گرفتاری و حل مشکلات دیگران، خدا رزق و روزی انسان را زیاد میکند. این یک اثر وضعی مهم است که ببینید که چقدر از دید خداوند و از دید ائمه معصومین (ع) انسان باید دغدغه دیگران را داشته باشد و به دیگران توجه کند و به مشکلات آنها فکر کند و برای حل مشکلات دیگران کار کند. درست است که انسان باید با دعا برای خودش طلب رزق و روزی کند، اما همهاش این نیست. یک مقداری انسان باید از خودش بگذرد تا بتواند باب برکات الهی را برای خودش باز کند.
[۱]. بحار الانوار، ج۷۷، ص۱۷۶، حدیث۱۰.
[۲]. کافی، ج۲، ص۱۰۵؛ بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص۲۱، حدیث۱۸.
[۳]. بحار الانوار، ج۷۱، ص ۳۹۶، حدیث۷۷.
[۴]. بحار الانوار، ج۷۶، ص۶۰، حدیث۱۴.
[۵]. بحار الانوار، ج۶۹، ص ۴۰۸، حدیث۱۱۷.
[۶]. بحار الانوار، ج۷۴، ص ۸۱، ح۸۴.
نظرات