رسول گرامی اسلامn خطاب به ابوذر می فرماید: یَا اباذر! هُمَّ بِالْحَسَنَةِ وَ إِنْ لَمْ تَعْمَلْهَا لِکَیْلَا تُکْتَبَ مِنَ الْغَافِلِینَ [۱] جمله بسیار مهم و بارزشی است یعنی به حسنه و عمل نیکو و خیر و به فعل خوب اهتمام داشته باشید و همّتتان را معطوف به حسنات کنید ولو آنرا انجام ندهید سپس حکمت این دستور را می فرماید. اینکه انسان نسبت به حسنات اهتمام داشته باشد خیلی مهم است یعنی معلوم می شود نفس اهتمام به حسنات مرحله ای است که برای انسان و سعادت و کمال نفسانی و روحانی انسان مهم است همانطور که اهتمام به سیئات ولو اینکه انسان عمل نکند برای انسان مضر است یعنی کسی که فکر او گناه باشد ولو اینکه گناه نکند، آن فکر اثر خود را می گذارد و باعث غفلت می شود هر چند که هیچ عمل حرام و گناه و معصیتی از او صادر نشود و غفلت هم آغاز همه افعال گناه است یعنی اگر غفلت بر انسان چیره شود، مسائل بعدی به راحتی اتفاق می افتد.
پیامبرn به اباذر می فرماید: یَا اباذر! هُمَّ بِالْحَسَنَةِ یعنی اهتمام به حسنات داشته باشید ولو اینکه عمل نکنید برای اینکه در زمره غافلین قرار نگیرید لذا کسی که اهتمام به عبادت و ترک گناه و مراقبت و نماز شب و نماز اول وقت و دلسوزی برای دیگران و گره گشایی از کار دیگران داشته باشد ولو اینکه موفق هم نشود که عمل به همه این موارد کند، حداقل آن این است که غافل نبوده چون غفلت منشاء بسیاری از مشکلات روحی و عملی انسان است.
من از این بیان استفاده می کنم که همانطور که اهتمام و قصد حسنات مهم است ولو اینکه انسان انجام ندهد، قصد و فکر سیئات هم هر چند منجر به عمل نشود دارای آثار سوئی است.
انسان از عهده خیلی از اعمال بر نمی آید اما اگر قصد عمل داشته باشد، طبق برخی از روایات پاداش آن عمل برای او منظور می شود چه آن پاداش اخروی باشد یا اثر وضعی باشد که در واقع همان حالت خود کنترلی و خویشتن داری و مراقبت و در واقع تعالی روحی و سعه وجودی است که انسان پیدا می کند.
[۱] . مکارم الاخلاق، ج۲، ص۳۷۸
نظرات