در مورد عظمت شخصیت پیامبر هرچه بگوییم کم گفتیم و چه بسا اصلا نمی توانیم بزرگی و عظمت آن شخصیت را تبیین کنیم. این که قرآن در مورد او می فرماید: ﴿ وَإِنَّكَ لَعَلی خُلُقٍ عَظيمٍ ﴾ حقیقت این خلق العظیم را نمی توانیم درک کنیم. آیات زیادی در قرآن در مورد شخصیت پیامبر نازل شده است. در روایات نیز ائمه معصومین(ع) دراین رابطه مطالب زیادی فرمودند، مثلا امام صادق(ع) به نقل از سلمان فارسی می فرماید: خود پیامبر فرمود که خداوند من را از درخشندگی نور خودش آفرید.[۱]
این شخصیت با این عظمت که حتی جبرئیل وقتی می خواست بر او نازل شود اذن می طلبید، شخصیتی که جبرییل نیز همراه او در شب معراج نتوانست به مقاماتی که پیامبر به آن راه یافت راه یابد، واقعا سرمایه بزرگی است که مسلمانان با این سرمایه دنیا را میتوانند فتح کنند.
امام سجاد در دعای دوم صحیفه سجادیه می فرماید: «وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی مَنَّ عَلینَا بِمُحَمَّدٍ نَبِیهِ(ص) دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِیةِ وَ الْقُرُونِ السَّالِفَةِ» حمد و ستایش خدا را به خاطر منتی که بر ما گذاشت، آن هم به سبب وجود پیامبر(ص) و چنین منتی در امم سابقه و قرون سابقه نبود. یعنی این منتی است بر این امت که شخصی مثل پیامبر(ص) را پیامبر آنها قرار داد، با این که انبیاء و رسولان همه از انوار الهی است و همه شخصیتهای بزرگی هستند، اما امام سجاد(ع) در مورد پیامبر(ص) می فرماید سپاس خدایی را که چنین شخصیتی را که در هیچ یک از قرون سابقه خداوند به آن ها عطا نکرده، به ما داده است. این خیلی نعمت بزرگی است، آن وقت خود ما نسبت به این سرمایه بیگانهایم و چقدر باعث گریز مردمان دیگر از این شخصیت می شویم. این شخصیت فصل مشترک همه مسلمین است. ما باید با اقتدا به ائمه هدی(ع) بر این فصل مشترک تکیه کنیم و امت اسلامی را به قله های عظمت واقتدار برسانیم.
اعتقادات مذهبی جای خودش، کسی نمی گوید در این مسئله از اعتقادات خود دست برداریم، ما معتقدیم که مکتب اهل بیت(ع) مشتمل بر کاملترین ونورانی ترین معارف است و نجات بشر در گرو این معارف و مکتب است، اما به هر حال بخش زیادی از مسلمانان ضمن این که به اهل بیت علاقه مند می باشند، پیرو مکتب اهل بیت نیستند. حال تعامل با ما این ها چگونه باید باشد؟ من پاسخ این سوال را از لسان امام صادق(ع) عرض می کنم. ببینیم واقعا بعضی از رفتار ها با این معیار سازگار است؟
عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ: قُلْتُ لَهُ كَيْفَ يَنْبَغِي لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ بَيْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ مِمَّنْ لَيْسُوا عَلَى أَمْرِنَا
در بین آن چه که بین ما و سایر مسملین است، آن هایی که با هم اختلاط داریم و بر امر ما نیستند و اهل ولایت نیستند، چگونه رفتار کنیم.
قَالَ تَنْظُرُونَ إِلَى أَئِمَّتِكُمُ الَّذِينَ تَقْتَدُونَ بِهِم
نگاه به ائمه خود کنید، ببینید آنهایی که شما از آن ها پیروی می کنید چکار می کنند. بحث یک موقعیت خاص و یک دوره محدود نیست بلکه یک روش و خط سیر را در مقابل ما قرار دادند.
فَتَصْنَعُونَ مَا يَصْنَعُون فَوَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَيَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ يَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَ يُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ وَ يُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ.[۲]
به خدا سوگند ائمه شما از مریض های آن عیادت می کنند، درتشییع جنازه آن ها شرکت می کنند و به نفع یا علیه آن ها شهادت می دهند و امانت آن ها را ادا می کنند. یعنی همان اموری که بین پیروان اهل بیت جریان دارد همین امور را در رابطه با آنها دارند، این یعنی برخورد محبت آمیز همراه با الفت و مودت و با محبت. آیا واقعا برخی از سخنان و برخی از رفتارها از سوی ما می تواند مورد تأیید ائمه معصومین باشد؟
در روایتی از امام رضا(ع) وارد شده است که از امام سوال می کنند گاهی برخی از فضایل شما از طریق مخالفین شما برای ما نقل می شود ما با این ها چه کنیم؟ امام رضا(ع) در پاسخ به این سوال می فرمایند: روایاتی که در رابطه با ما جعل می شوند سه دسته می باشند: دسته ای از آن ها ما را پایین می آورد و غرض این است که ما در چشم مردم خوار شویم. یک دسته روایات ما را از آن چه که هستیم بالاتر می برد تا جایی که وقتی دیگران این احادیث را می شنوند نسبت به ما و پیروان ما بدبین می شوند، و میگویند: این ها را تا خدایی بالا می برند. گاهی احادیثی را جعل می کنند که در آن طعن ها و فحش هایی نسبت به دشمنان ما در آن می باشد که آن هم برای این است که آن ها را به ما بدبین کنند و بگویند این ها اهل سبّ و ناسزا هستند.
امام رضا(ع) می فرماید: این روایات، روایات جعلی هستند. مسئله تولی و تبری به جای خود، باید باشد و بحثی هم نیست. اما این که بعضی از کار ها به اسم تولی و تبری انجام می شود، عوارض و خسارت هایی را در جامعه ایجاد می کند، بهانه به دست سلفی ها و تکفیری ها می دهد که حملاتشان علیه شیعه افزایش پیدا کند. باعث جذب توده های پر شور اهل سنت به این گروه های تکفیری وسلفی می شود. این ها خطراتی است که از این روش ها ناشی می شود. باید مراقب و هوشیار باشیم و نگذاریم این چنین شود. این که شما می بینید بزرگان و ائمه معصومین و مراجع تقلید در دوران معاصر، امام راحل و مقام معظم رهبری روی این نکته تاکید می کنند بخاطر یک مصلحت کلی برای دین و برای جامعه اسلامی است. نمیتوانیم بگوییم در قم زندگی می کنیم و در این رابطه هر طور که می خواهیم رفتار کنیم.
[۱] مصباح الشریعه، ترجمه زین العابدین کاظمی، ص ۱۲۶.
[۲] کافی، ج ۲، ص۶۳۶.
نظرات