تفسیر – سال 98 – 97

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیستم آیه27_ شمول عهدالهی نسبت به ولایت_ تشکیکی بودن نقض عهد ۱۳۹۷/۰۹/۲۵  خلاصه جلسه گذشته در مورد معنای عهد الهی ۵ احتمال در بخش اول آیه ۲۷ ذکر کردیم و معلوم شد صحیح‌ترین احتمالات این معناست که عهد الهی همان حجت‌های باطنی و ظاهری خداوند می‌باشد که عبارت‌اند از عقل و فطرت بعنوان راهنماهای درونی و نیز توحید، ارسال رسل و انزال کتب که مجموع این‎ها عهد خداوند با انسان شمرده می‎شوند. شمول عهد الهی نسبت به ولایت تعبیر عهد در بعضی از آیات بر ولایت و امامت هم اطلاق شده است. یعنی ما می‎توانیم مسئله ولایت و امامت را هم یکی از عهدهای خداوند بدانیم. در آیه « وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم آیه 27_ بخش اول- احتمالات پنج‌گانه در معنای عهدالله و بررسی آن ۱۳۹۷/۰۹/۲۴ احتمالات پنج‌گانه در معنای عهد الله در مورد آیه بیست و هفتم عرض کردیم که عهد مذکور در این آیه که بحث از نقض آن مطرح شده و آثاری هم بر آن مترتب شده است، وجوه مختلفی درباره‌ معنای آن می‌توان ذکر کرد. اجمالا ۵ وجه در معنای این عهد که به خصوص مربوط است به عهد بین انسان و خداوند، قابل ذکر است. مفسرین احتمالاتی را درباره‌اش ذکر کرده اند که برخی از این احتمالات را قبول کردند و برخی دیگر را باطل کردند و فخر رازی هم در تفسیر کبیر به اکثر این وجوه اشاره کرده است. احتمال اول

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم آیه 27_ بخش اول_ اهمیت عهد الهی و انواع آن ۱۳۹۷/۰۹/۱۸ خلاصه جلسه قبل مفردات آیه بیست و هفتم را معنا کردیم. عرض کردیم این آیه متضمن چهار بخش است که سه بخش از آن تبیین سه وصف از اوصاف فاسقین است و بخش چهارم نتیجه فسق فاسقین و کاری است که آنها انجام می‎دهند. بخش اول: « الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ» اما بخش اول این بود « الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ»  محور مورد بحث در این بخش مسئله عهد است. این آیه اشاره می‎کند به این که یک عهدی بین انسان‌ها و خداوند وجود دارد که فاسقین آن عهد و پیمان محکم را پاره کرده‌اند. باید معنای

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم آیه 27_ ارتباط آیه با آیات قبل_ مفردات ۱۳۹۷/۰۹/۱۷  آیه ۲۷ « الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ» ارتباط آیه ۲۷ با آیات قبل در آیه ۲۷ سه وصف از اوصاف فاسقین و سپس نتیجه فسق و این اوصاف سه‌گانه بیان شده است. در آیه بیست و ششم فرمودند: « إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا  يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ » یعنی خداوند تبارک و تعالی فقط فاسقین را

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم آیه26_ کلام علامه طباطبایی درباره نفی جبر و تفویض در تشریع ۱۳۹۷/۰۹/۱۲ خلاصه جلسه گذشته  بمناسبت آیه بیست و ششم، برخی از تفاسیر از مسئله جبر و تفویض بحث کرده‌اند. چون به نظر برخی طبق این آیه، انسان مجبور است سرنوشتی که در انتظار اوست را بپذیرد، یعنی جبراً یا اهل سعادت میشود و یا اهل شقاوت. چون اضلال و هدایت بر اساس این آیه به خداوند نسبت داده شده، بنابر این قائل به جبر شده‌اند. اینجا عرض کردیم که مفسرین، سه نظریه را مطرح کرده‌اند. نظریه جبر، نظریه تفویض و نظریه الأمرُبین‌الأمرین. ادله هر یک از این اقوال به همراه اشکالاتی که دو نظریه جبر و تفویض دارد، مطرح شده. ما دیگر وارد

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم آیه26_ اضلال جزایی در روایات_ عدم دلالت آیه بر جبر ۱۳۹۷/۰۹/۱۰ خلاصه جلسه قبل بحث در آیه ۲۶ سوره بقرۀ بود. آخرین بخشی که دراین آیه مورد تعرض قرار گرفت، مسئله هدایت و اضلال مؤمنان و کافران بود. عرض کردیم هدایت، هم ابتدایی دارد و هم جزایی، ولی اضلال فقط، اضلال جزایی است و اضلال ابتدایی نداریم که خداوند کسی را ابتدائاً اضلال کند. و آنچه که از اضلال به خداوند نسبت داده می‎شود در آیات قرآن، همه از نوع اضلال جزایی و کیفری است. اضلال جزایی در روایات این مسئله در روایات هم بیان شده است. یعنی با استفاده از روایات هم می‎توانیم این مطلبی که گفته شد را تأیید کنیم. روایت اول

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم آیه26_ بخش چهارم: «وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ» _ معنای هدایت و اضلال خداوند ۱۳۹۷/۰۹/۰۵ بخش چهارم:« وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ» بحث در بخش سوم آیه ۲۶ سوره بقره بود که فرمودند « يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَ يَهْدِي بِهِ كَثِيرًا »؛ در ادامه که البته می‌تواند بخش مستقلی محسوب شود و می‌تواند در ادامه بخش قبلی باشد می‎فرماید « وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ» . نکته و مسأله اصلی در این بخش از آیه که باید درباره آن بحث شود، مسأله هدایت و اضلال است. ما قبلا در تفسیر سوره حمد به مناسبت درباره هدایت و اضلال مطالبی را عرض کردیم. اجمال این مسأله در حدی که اینجا لازم است مورد اشاره قرار

جلسه ۱۳- PDF جلسه سیزدهم آیه26_ بخش دوم: موضع مؤمنان و کفار در برابر تمثیل قرآن – بخش سوم:« یُضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَیَهْدِی بِهِ کَثِیرًا» ۱۳۹۷/۰۸/۲۸ بخش دوم: موضع مؤمنان و کفار در برابر تمثیل قرآن « فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا فَیَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِینَ کَفَرُوا فَیَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلا یُضِلُّ بِهِ کَثِیرًا وَیَهْدِی بِهِ کَثِیرًا وَمَا یُضِلُّ بِهِ إِلا الْفَاسِقِینَ » بخش دوم موضع مؤمنین و منافقین و کفار در برابر ضرب مثل از ناحیه خداوند تبارک و تعالی است. موضع مؤمنان: اما در مورد موضع مؤمنین نسبت به مثال‌هایی که خداوند در قرآن مطرح کرده است، می‌فرماید: آن‎هایی که ایمان آوردند پس علم دارند و می‌دانند که این مثل‌ها و این ضرب امثال حق

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم آیه 26_ ارتباط این آیه با آیات قبل، از لسان روایات ۱۳۹۷/۰۸/۲۶ خلاصه جلسه قبل  در بخش اول از آیه ۲۶ سوره بقرۀ، یعنی « إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلاً مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا »، عرض کردیم که چگونه این بخش از آیه مرتبط با آیات قبل است و اساس این مسأله هم گفتیم فی الواقع پاسخ خداوند به اعتراض منافقین و مخالفین به دو مثلی است که در آیات قبل درباره منافقین بیان شده است. ارتباط آیه ۲۶ با آیات قبل، از لسان روایات روایت اول: این مطلب با استناد به روایتی از امام باقر (ع) تأیید می‎شود:« قال الباقر (ع) : فلمّا قال الله تعالى: (يَا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم آیه 26_ ارتباط این آیه با آیات قبل ۱۳۹۷/۰۸/۲۱ عرض کردیم آیه بیست و ششم چند بخش دارد، در بخش اول متعرض مفردات آیه شدیم. ۵. مثلاً تنها یک کلمه باقی مانده که آن را توضیح ندادیم که آن کلمه «مثلاً» است. «مثل» بر وزن «فَعَل»، صفت مشبهه است. به معنای چیزی است که به وصف مانند بودن، مشابه بودن، مثلیت متصف می‌شود. دو معنای عمده برای مثل وجود دارد، اول: کلامی که بواسطه آن برای فهماندن یک مطلب عمیق استناد می‌شود. معمولاً برای توضیح یک مطلبی که عمیق است نظیر و مانند ذکر می‌کنند، مثال میزنند و این مثال عمدتاً برای این است که غرض اصلی گوینده به شنونده منتقل شود. این یک