تفسیر

جلسه ۳۸ – PDF جلسه سی و هشتم آیه29_بخش دوم: «فسوّیهن سبع سماوات»_ بخش سوم:« و هو بکل شیء علیم» ۱۳۹۷/۱۱/۲۷   خلاصه جلسه گذشته  بحث در بخش دوم آیه بیست و نهم بود، عرض کردیم به حسب این آیه خداوند تبارک و تعالی می‎فرماید بعد از آن که زمین برای انسان ها خلق شد، آنگاه خداوند آهنگ و قصد آفرینش آسمان‎ها نمود و آسمان‎ها را در هفت آسمان مستوی و خلق نمود. درباره تقدم خلقت آسمان بر زمین و بالعکس و اختلافی که در این رابطه وجود دارد، مطالبی عرض شد. عمده معنای خود این آیه است که گفتیم «استوی الی السّماء» به معنای قصد خلقت و آفرینش است و لذا بعد از خلقت زمین؛ خداوند قصد خلقت آسمان

جلسه ۳۷ – PDF جلسه سی و هفتم آیه29_ بخش دوم_ بررسی تقدم و تأخر خلق آسمان و زمین ۱۳۹۷/۱۱/۱۵   بررسی تقدم و تأخر خلق آسمان و زمین بحث در بخش دوم آیه بیست و نهم بود، عرض کردیم در بخش دوم این آیه بحث از خلقت آسمان و اِستوای آسمان‌های هفت‌گانه است. یکی از مسائلی که ذیل این بخش و به دنبال بخش اول باید مورد رسیدگی قرار گیرد، مسئله تقدّم و تأخّر خلقت آسمان و زمین است.  عرض کردیم که از برخی از آیات استفاده می‎شود زمین قبل از آسمان خلق شده است. آیه محل بحث به حسب ظاهر دلالت بر تقدیم خلقت زمین بر آسمان دارد. روایتی را هم دیروز خواندیم که بر اساس آن روایت

جلسه ۳۶ – PDF جلسه سی و ششم آبه29_ هدف از امکان تسخیر عالم در روایات_ بخش دوم( ثم استوی….) ۱۳۹۷/۱۱/۱۴   هدف از امکان تسخیر عالم توسط انسان در روایات ما اجمالاً درباره پیام کلی این آیه مطالبی را عرض کردیم و گفتیم که پیام کلی این سه بخش این است که این عالم در تسخیر انسان‌ها و برای رسیدن انسان به مقصد اصلی خلق شده است. اما برای اینکه هدف تسخیر به روشنی معلوم شود، روایتی از امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در ذیل این آیه می‌خوانیم تا معلوم شود که به چه دلیل این عالم مسخّر انسان قرار داده شده است.  عن أمیرالمؤمنین فی قول الله عزّ و جلّ «هو الّذی خلق لکم ما فی الأرض جمیعا ثمّ

جلسه ۳۵ – PDF جلسه سی و پنجم آیه29_ پیام کلی آیه: تسخیر عالم توسط انسان ۱۳۹۷/۱۱/۱۳   پیام کلی آیه در مورد آیه ۲۹ کیفیت ارتباط و تناسب این آیه با آیات قبل بیان شد گفتیم آیه سه بخش دارد. گفته شد به طور کلی خداوند متعال می‌خواهد بیان کند که غرض و هدف اصلی از خلقت انسان و آنچه که در آسمان‌ها و زمین است، این است که انسان به مقام قرب که گاهی از آن تعبیر به مقام خلافت الهی می‌شود، برسد و این مقصدی است که نباید فراموش شود و انسان در این مسیر نباید متوقف شود. در این مسیر و انتفاع از آسمان و زمین برای او بما هو انتفاع موضوعیت ندارد بلکه اینها همه

جلسه ۳۴- PDF جلسه سی و چهارم آیه29_ ارتباط آیه با آیات قبل ۱۳۹۷/۱۱/۰۸   آیه۲۹ آیه ۲۹ «هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ»  اوست خدایی که همه آنچه در زمین وجود دارد را برای شما خلق کرده و اوست که به هر چیزی دانا و آگاه است. سخن از خلق ما فی الأرض و ما فی السماء و آسمان‌های هفت‌گانه است و اینکه خداوند به هر چیزی عالم و آگاه است. این آیه متضمن سه بخش است: ارتباط آیه با آیات قبل  نکته‌ی مهم این است که ارتباط این آیه با آیات قبل و تناسب اش

جلسه ۳۳ – PDF جلسه سی و سوم آیه28_ «ثمّ إلیه ترجعون »_ روایات مبین مسیر حرکت انسان ۱۳۹۷/۱۱/۰۷   از آیه بیست و هشتم فقط یک مطلب باقی مانده که بعد از بیان آن سراغ آیه بیست نهم می‎رویم. «ثمّ إلیه ترجعون » آخرین بخش از آیه عبارت «ثمّ إلیه ترجعون است»؛ عرض کردیم این آیه سیر حرکت انسان را از ابتدا تا انتها بیان می‎کند و در این مسیر یک موت و یک إماته و دو إحیاء دارد و غایت حرکت انسان رجوع به حق تعالی است. در باب رجوع به خداوند تبارک و تعالی بحث زیاد است و این را در جای خودش بحث خواهیم کرد. اما چند مطلب در اینجا قابل ذکر است: مطلب اول: رجوع

جلسه ۳۲ – PDF جلسه سی و دوم آیه28_ دو احتمال در مدلول«ثم یحییکم» و بررسی آن ۱۳۹۷/۱۰/۲۴   اختلاف در مدلول« ثم یحییکم» آیه بیست و هشتم هم دلالت بر مبدأ و هم دلالت بر معاد دارد. ما کیفیت دلالت این آیه بر مبدأ و معاد را ذکر کردیم. «فأحیاکم» و نیز «ثمّ یمیتکم» دلالت بر مبدأ دارد. «ثمّ یحییکم» نیز دلالت بر معاد دارد.  در مورد «ثمّ یحییکم» این اختلاف هست که آیا إحیاء بعد از إماته و در ابتدای عالم برزخ از آن استفاده می‎شود، یا دلالت دارد بر إحیاء در پایان عالم برزخ و بعد از آن «ثمّ إلیه ترجعون» می‎آید. بررسی احتمال اول به نظر می‌رسد که اگر بگوییم که «ثم یحییکم»  دلالت بر حیات

جلسه ۳۱ – PDF جلسه سی و یکم آیه28_ کیفیت دلالت آیه بر معاد_ جامعیت آیه ۲۸ ۱۳۹۷/۱۰/۲۳   خلاصه جلسه گذشته  عرض کردیم آیه ۲۸ به طور مستقیم بر مبدأ و معاد دلالت دارد. دو موضع در این آیه دلالت بر مبدأ دارند که بیان شد؛ یکی تعبیر «فأحیاکم» است و دیگری تعبیر «ثمّ یمیتکم». احیاء و اماته در این دنیا دلالت بر مبدأ دارد که توضیحش گذشت. کیفیت دلالت آیه ۲۸ بر معاد اما کیفیت دلالت این آیه بر معاد، بخش دیگری است که باید به آن پرداخته شود. گفتیم «ثمّ یحییکم» در این آیه دلالت بر معاد دارد و این احتمال را که بخواهد دلالت بر مبدأ داشته باشد کما ذَکَره بعضٌ رد کردیم و گفتیم که

جلسه ۳۰ – PDF جلسه سی ام آیه28_ کیفیت دلالت آیه بر اصول سه‌گانه اعتقادی_ دلالت «ثم یمیتکم» بر مبدأ_ دلالت«ثم یحییکم» بر معاد ۱۳۹۷/۱۰/۲۲ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم آیه ۲۸ سوره بقره متضمن بیان سه اصل اعتقادی است که دو اصل آن به صورت مستقیم و یک اصل به صورت غیر مستقیم از این آیه استفاده می‎شود. در مرحله اول کیفیت دلالت این آیه بر اثبات مبدأ را توضیح دادیم که از عبارت «کنتم امواتاً فأحیاکم» این مطلب قابل استفاده است و چون موضوع مورد اختلاف مؤمنان و کافران در مسئله انتساب حیات به خداوند است، لذا در این نقطه آیه توضیح می‌دهد که چگونه إحیاء بعد از موت می‎تواند بر مبدأ دلالت کند چون صراحتاً نسبت می‌دهد

جلسه ۲۹ – PDF جلسه بیست و نهم آیه 28_ کیفیت دلالت آیه بر اصول سه‌گانه اعتقادی_ دلالت آیه بر مبدأ ۱۳۹۷/۱۰/۱۷   کیفیت دلالت آیه ۲۸ بر اصول سه‌گانه اعتقادی عرض کردیم آیه بیست و هشتم متضمن بیان سه اصل اعتقادی است که در آیات ابتدایی سوره بقره هم به آن اشاره شده بود. گرچه در همان موضع هم استدلال خاصی برای اثبات این سه اصل بیان شده بود منتهی طریق استدلال و کیفیت استدلال در مواضع مختلف بر یک موضوع یا یک اصل در قرآن متفاوت است. سه اصلی که در این آیه مورد اشاره قرار میگیرد اصل مبدأ، معاد و نبوت است. منتهی اصل مبدأ و معاد مستقیماً از این آیه برداشت می‎شود و قابل استفاده است،