خارج اصول

جلسه ۱۱۰ – PDF جلسه صد و ده نظریه حق الطاعه(موضوع و اقسام) ۱۳۹۱/۰۲/۲۷ موضوع حق ­الطاعة در ادامه بررسی ابعاد مختلف مسلک حق­الطاعة امروز به موضوع حق­الطاعة می­پردازیم، از آنچه که تابحال گفته شد موضوع حق­الطاعة مشخص می­شود، موضوع حق­الطاعة نه وجود واقعی نفس الامری تکالیف است و نه وجود واقعی تکالیف، جزء الموضوع برای حق­الطاعة است بلکه آنچه موضوع حق­الطاعة می­باشد تکالیف محرزه است به هر نحوی که تحقق پیدا کرده باشد. توضیح مطلب این است که ما در واقع داریم دو مطلب را نفی می­کنیم و در مقابل یک مطلب را به نحو ایجابی بیان می­کنیم. مطلب اول: وجود واقعی نفس الأمری تکالیف، موضوع حق­الطاعة نیست؛ یعنی حق­الطاعة و حق­المولویة اثبات می­کند حقی را بر گردن مکلفین

جلسه ۱۰۹ – PDF جلسه صد و نهم نظریه حق الطاعه(فرق بین قطع و غیر قطع طبق این نظریه) ۱۳۹۱/۰۲/۲۶ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته پیرامون فرق بین قطع و غیر قطع بنا بر مسلک حق الطاعة مطالبی را بیان کردیم لکن با توجه به اینکه سؤالاتی مطرح شد و همچنین بخش زیادی از جلسه ضبط نشده بود این بحث را تکرار می­کنیم تا سلسله مباحث، حلقه مفقوده نداشته باشد. عرض شد با اینکه طبق مسلک حق الطاعة ظن و شک و وهم به تکلیف هم مثل قطع به تکلیف از نظر عقل لزوم امتثال دارند و از این جهت قطع و غیر قطع مشترکند اما در عین حال تفاوت­هایی هم بین قطع و غیر قطع وجود دارد: فرق

جلسه ۱۰۸ – PDF جلسه صد و هشتم فرق بین قطع و غیر قطع از دید شهید صدر ۱۳۹۱/۰۲/۲۵ خلاصه جلسه گذشته در جلسه گذشته عرض کردیم دائره حق الطاعة در نظر شهید صدر و قائلین به مسلک حق الطاعة بسیار وسیع است که علاوه بر تکالیف متیقنه و قطعیه تکالیف مظنونه، تکالیف مشکوکه و حتی تکالیف موهومه را هم شامل می­شود؛ چون ملاک اصلی در استقرار حق الطاعة طبق مبنای قائلین به این نظریه مجرد انکشاف است به هر مقداری که باشد. بر خلاف مشهور که دائره حق الطاعة را محدود به موارد قطع به تکلیف کرده­اند، قائلین به این نظریه معتقدند هر چیزی که به نحوی در آن انکشاف محقق شده باشد به هر درجه­ای که باشد در

جلسه ۱۰۷ – PDF جلسه صد و هفتم نظریه حق الطاعة ۱۳۹۱/۰۲/۲۴ خلاصه جلسه گذشته بحث درباره نظریه حق الطاعة یا حق المولویه بود، عرض کردیم با اینکه این نظریه بیشتر به نام شهید صدر شهرت پیدا کرده ولی قطعاً ایشان از ابداع کننده­گان این نظریه نبوده و قبل از ایشان بعضی از اعاظم مثل محقق داماد و قبل از ایشان هم مرحوم آخوند این اصطلاح و عنوان را در کفایه مطرح کرده­اند گرچه آن را توضیح نداده و به عنوان یک نظریه آنچنان که متأخرین استفاده کرده­اند ایشان آن را مورد توجه قرار نداده­اند لکن از آنجا که این نظریه به طور جدی توسط شهید صدر مطرح شده و در مواضع مختلفی از طرف ایشان مبسوطاً مورد توجه قرار

جلسه ۱۰۶ – PDF جلسه صد و ششم نظریه حق الطاعة ۱۳۹۱/۰۲/۲۰ خلاصه جلسه گذشته نتیجه بحث ما این شد که از دید عقل اگر کسی تمکن از امتثال تفصیلی داشته باشد می­تواند به امتثال علمی اجمالی اکتفاء کند و امتثال اجمالی او از امتثال تفصیلی کفایت می­کند، این مسئله در توصلیات کاملاً واضح و روشن است و کسی هم در آن شبهه و مناقشه­ای نکرده است. در عبادیات هم عرض کردیم عمده­ترین مشکل آنجایی است که امتثال اجمالی مستلزم تکرار باشد، اشکالات مختلفی در این رابطه شده که ما به بعضی از آنها اشاره کردیم؛ چون نمی­خواهیم بحث جواز احتیاط در عبادات را متعرض شویم؛ زیرا این بحث مبسوطی است که در جای خودش باید به طور مفصل به

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم بررسی کلام صاحب منتقی الاصول ۱۳۹۱/۰۲/۱۹ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم صاحب منتقی الاصول بیانی دارند مبنی بر اینکه امتثال علمی اجمالی یا به عبارت دیگر احتیاط در عبادات با فرض تمکن از امتثال تفصیلی جائز نیست، محصل فرمایش ایشان این بود که تقرب عبارت است از اتیان عمل به داعی قربی؛ یعنی مهم­ترین رکن عبادت این است که قصد قربت و وجه قربی عمل حفظ شود که در امتثال علمی اجمالی چنین قصدی ممکن نیست و اگر بخواهد این کار صورت بگیرد مستلزم تشریع محرّم است. عرض کردیم این بیان از چند جهت محل اشکال است که اشکال اول را در جلسه گذشته اشاره کردیم و گفتیم اینکه ایشان می­فرماید این

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و چهارم کلام صاحب منتقی الاصول ۱۳۹۱/۰۲/۱۸ عرض شد محقق نائینی و تا حدودی مشهور بزرگان قائل به عدم کفایت امتثال علمی اجمالی در فرض تمکن از امتثال تفصیلی هستند، ما کلام ایشان را نقل کردیم و اشکالاتی هم که به ایشان متوجه بود بیان شد. کلام صاحب منتقی الاصول صاحب منتقی الاصول ادعا می­کند برای عدم اکتفاء به امتثال علمی اجمالی در فرض تمکن از امتثال تفصیل، تقریبی غیر از تقریبات مذکور در کلمات علماء دارد که ما کلام ایشان را بیان و سپس بررسی می­کنیم ببینیم آیا وافی به مقصود است یا خیر؟ پس مدعای ایشان عدم کفایت امتثال علمی اجمالی در فرض تمکن از امتثال تفصیلی است؛ یعنی انسان تا زمانی

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم بررسی کلام محقق نائینی در ترتیب بین مراتب امتثال ۱۳۹۱/۰۲/۱۷ خلاصه جلسه گذشته عرض شد محقق نائینی قائل به عدم کفایت امتثال علمی اجمالی در فرض تمکن از امتثال تفصیلی می­باشد. محصل بیان ایشان این بود که حقیقت اطاعت عبارت است از انبعاث از بعث مولی و این حقیقت در جایی که امکان امتثال تفصیلی باشد تحقق دارد اما در امتثال علمی اجمالی این حقیقت وجود ندارد؛ چون در آنجا انبعاث ناشی از احتمال بعث است و قصد امتثال تفصیلی تحقق ندارد گر چه بعد از اتیان به اطراف علم اجمالی، علم به تحقق مأموربه پیدا می­کند اما مهم این است که انبعاث فاعل در حال عمل باید ناشی از بعث مولی

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم ترتیب بین مراتب امتثال ۱۳۹۱/۰۲/۱۶ خلاصه جلسه گذشته بحث در مراتب امتثال بود، عرض کردیم محقق نائینی برای امتثال از دید عقل چهار مرتبه قائل شده­اند؛ مرتبه امتثال تفصیلی، امتثال علمی اجمالی، امتثال ظنی و امتثال احتمالی. در مورد این مراتب توضیح دادیم و کلام ایشان را نقل کردیم و محقق عراقی اشکالی بر کلام محقق نائینی داشتند که آن را هم بیان کردیم. حال بحث در ترتیب بین مراتب امتثال است؛ یعنی آیا بین این مراتب رابطه طولیت حاکم است یا این مراتب در عرض هم هستند. ترتیب بین مراتب امتثال بنا بر آنچه که محقق نائینی فرموده­اند ظاهراً رتبه امتثال احتمالی متأخر از رتبه امتثال ظنی است؛ یعنی تا امکان

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم مراتب امتثال(اشکال محقق عراقی) ۱۳۹۱/۰۲/۱۳ بحث در بیان مراتب امتثال بود، عرض کردیم به نظر محقق نائینی مراتب امتثال از دید عقل چهار مرتبه است، جلسه گذشته به تفصیل فرمایش محقق نائینی را در این مورد بیان کردیم و عرض کردیم محقق عراقی اشکالی به محقق نائینی دارند که اشکال ایشان را بیان و بررسی می­کنیم. اشکال محقق عراقی ایشان ابتداءاً مقدمه­ای بیان می­کنند و بعد به اصل اشکال می­پردازند. ایشان می­فرماید: به طور کلی در رابطه با تکلیف دو مرحله وجود دارد؛ یکی مرحله اثبات تکلیف است که ممکن است اثبات تکلیف به طریق یقین و قطع باشد یا به طریق علم اجمالی یا طرق دیگری غیر از علم و یقین