دروس خارج

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم ترتب –مقدمه سوم محقق نایینی – بخش دوم (یک توهم و پاسخ آن) ۱۳۹۷/۰۸/۲۸   خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمه سوم از مقدمات بحث ترتب است که محقق نایینی با ذکر آن‎ها در صدد اثبات امکان ترتب و معقولیت آن است. در واقع مقدمه سوم مشتمل بر چند بخش است، یعنی محقق نایینی مقدمه سوم را طی چند بخش تبیین کرده است. بخش اول در جلسه قبل بیان شد. محصل بخش اول دو مطلب بود: ۱. به طور کلی بین حکم و موضوع حکم زمانا تقدم و تأخری نیست بلکه تقدم و تأخر بین حکم و موضوع حکم رتبی است. زیرا نسبت بین موضوع و حکم نسبت علت و معلول است. همانطور

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم ترتب – مقدمه سوم محقق نایینی – بخش اول ۱۳۹۷/۰۸/۲۷   خلاصه جلسه گذشته تا  کنون دو مقدمه از مقدمات محقق نایینی که برای اثبات امکان ترتب یبان کردند ذکر شد. به نظر برخی از بزرگان ذکر این دو مقدمه اساسا ضرورتی نداشت، چه مقدمه اول و چه مقدمه دوم. مقدمه اول به این دلیل ذکرش ضروری نبود چون خودش یک دلیل مستقل برای اثبات امکان ترتب بود. یک بیان مستقل برای این که امکان ترتب را تبیین کند نه این که مقدمه و از اجزای یک دلیل باشد. البته اشکالات دیگری هم در مقدمه اول بود که بیان کردیم. مقدمه دوم نیز اگر اهمال می شد بهتر بود تا به عنوان

جلسه ۲۳ – PDF جلسه بیست و سوم ترتب – بررسی مقدمه دوم محقق نایینی – اشکال هفتم تا دهم ۱۳۹۷/۰۸/۲۶   خلاصه جلسه گذشته در مورد مقدمه دوم از مقدمات بحث ترتب در کلام محقق نایینی ایرادات و اشکالاتی بیان شد. مقدمه دوم محقق نایینی این بود که واجب مشروط بعد از تحقق شرط تبدیل به واجب مطلق نمی شود، خلافا للمشهور که معتقدند واجب مشروط بعد از حصول شرط مبدل به واجب مطلق می شود. تا اینجا شش اشکال به این سخن ذکر کردیم، یک اشکال از صاحب منتقی الاصول و پنج اشکال از محقق اصفهانی. امام خمینی نیز به این سخن اشکالاتی ایراد کرده اند. ادامه بررسی مقدمه دوم ایشان چهار اشکال در این مقام بیان کرده

جلسه ۲۲ – PDF جلسه بیست و دوم ترتب – بررسی مقدمه دوم محقق نایینی – اشکال سوم و چهارم و پنجم و ششم ۱۳۹۷/۰۸/۲۳   خلاصه جلسه گذشته در مقدمه دوم از مقدمات بحث ترتب که محقق نایینی ذکر کرده‎اند اشکالاتی مطرح شده که در جلسه قبل به دو اشکال اشاره کردیم؛ اشکال اول از صاحب منتقی الاصول و اشکال دوم نیز از محقق اصفهانی بیان شد. البته همانطور که در جلسه قبل عرض شد اشکال اول محقق اصفهانی متضمن سه ایراد است. اشکال سوم  محقق نایینی معتقد است اگر شرط، قید حکم باشد و به موضوع بر نگردد، به عنوان یک مجعول شرعی تلقی نمی شود. به عبارت دیگر (همان‎طور که در یکی از بیاناتی که در توضیح

جلسه ۲۱ – PDF جلسه بیست و یکم ترتب – بررسی مقدمه دوم محقق نایینی – اشکال اول و دوم ۱۳۹۷/۰۸/۲۲   خلاصه جلسه گذشته مقدمه دوم از مقدمات چهار گانه محقق نایینی درباره ترتب عبارت از این بود که واجب مشروط بعد از تحقق شرطش به واجب مطلق منقلب نمی شود. سخن محقق نایینی را همراه با تعبیرات و توضیحات متفاوت بیان و شرح دادیم. حال می‎خواهیم ببینیم که آیا این سخن قابل قبول است یا خیر؟ بررسی مقدمه دوم محقق نایینی اشکال اول (صاحب منتقی الاصول) بعضی از بزرگان به طور کلی معتقدند که این مقدمه اساسا جایی ندارد و اولی این بود که ایشان متذکر این مقدمه نمی‎شد، چنانچه در مورد مقدمه اول نیز همین را فرمودند.

جلسه ۲۰ – PDF جلسه بیست ترتب – بررسی مقدمه دوم محقق نایینی – تمهید ۱۳۹۷/۰۸/۲۱   خلاصه جلسه گذشته بحث در مقدمه دوم از مقدماتی است که محقق نایینی برای بیان امکان ترتب بیان کرده‎اند. عرض کردیم جامع‎ترین و کامل‎ترین بیانات پیرامون ترتب، بیان محقق نایینی است. ایشان ضمن بیان چند مقدمه، در صدد اثبات امکان و معقولیت ترتب برآمدند. مقدمه اول به همراه بررسی آن در جلسات قبل بیان شد. مقدمه دوم که در جلسه قبل بیان شد نیز عبارت از این بود که به طور کلی واجب مشروط بعد از تحقق شرطش به واجب مطلق منقلب نمی‎شود. ارتباط مقدمه دوم با بحث ترتب را نیز توضیح دادیم. گفتیم طبق نظر مشهور که معتقدند چنانچه شرط واجب مشروط

جلسه ۱۹ – PDF جلسه نوزدهم ترتب – کلام محقق نایینی – مقدمه دوم ۱۳۹۷/۰۸/۲۰   خلاصه جلسه گذشته عرض  کردیم در مسئله ترتب دو مسلک وجود دارد: ۱. مسلک عرفی و عقلایی، ۲. مسلک برهانی. مسلک برهانی در صدد تبیین برهانی امکان ترتب است که جامع ترین و کامل ترین بیان در این رابطه بیان محقق نایینی است. محقق نایینی برای اثبات امکان ترتب، از طریق ذکر چند مقدمه و تنبیه بر آمدند. ایشان چند مقدمه و چند تنبیه ذکر می کنند تا اثبات کنند ترتب امر معقول و ممکنی است. در مقابل، منکرین ترتب مانند شیخ انصاری و محقق خراسانی قائل به عدم امکان ترتب می باشند. مقدمه اول محقق نایینی را ذکر کردیم. مقدمه اول ایشان متضمن

جلسه ۱۸ – PDF جلسه هجدهم مقدمه اول – ترتب – امر دوم – بررسی امر دوم ۱۳۹۷/۰۷/۳۰   خلاصه جلسه گذشته محقق نایینی برای بیان ترتب و اثبات امکان و معقولیت ترتب چند مقدمه و تنبیه بیان کردند. مقدمه اولی که محقق نایینی بیان کردند متضمن دو امر بود. امر اول متضمن دو مطلب بود که هر دو را به طور کامل مورد رسیدگی قرار دادیم. امر دوم  محقق نایینی در امر دوم می فرماید: آن چه باعث شد قائلین به ترتب سراغ این راه حل بیایند، محذور و مشکلی جدی و اساسی به نام طلب جمع بین ضدین بود. یعنی مولا و شارع از عبد و مکلف بخواهد بین یک فعل و ضد خاص آن جمع کند، مثل

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم ترتب – کلام محقق نایینی – مقدمه اول – امر اول – اشکال برخی بزرگان به امام خمینی – بررسی اشکال ۱۳۹۷/۰۷/۲۹   خلاصه جلسه گذشته مطلب اول و دوم محقق نایینی در امر اول از مقدمه اولی محل اشکال است. مطلب دوم ایشان که در واقع همان اشکال محقق نایینی به شیخ انصاری بود در جلسه قبل بیان و به آن پاسخ داده شد. اصل اشکال ایشان به شیخ انصاری این بود که چرا شما ترتب را انکار می کنید و آن را غیر معقول می دانید اما در خبرین متعارضین خودتان به نحوی ملتزم به ترتب شده اید؟ این اشکال به شیخ انصاری وارد نبود و پاسخی که به محقق نایینی داده

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم ترتب – بررسی کلام محقق نایینی (در امر اول از مقدمه اول) ۱۳۹۷/۰۷/۲۸   خلاصه جلسه گذشته محقق نایینی در بیان مسئله ترتب چند مقدمه و تنبیه را ذکر کرده‌اند که محصل این مقدمات و تنبیهات اثبات ترتب و امکان تصویر دو امر که به متزاحمین تعلق گرفته می‎باشد. مقدمه اول مطلبی است که در جلسه قبل به آن اشاره کردیم و گفتیم که متضمن دو امر است. در مقدمه اول گفتیم که ایشان دو مطلب ذکر کرده اند (مقدمه اول، امر اول، که خود امر اول متضمن دو مطلب است): ۱. منشا تزاحم و تنافی بین دو حکم تارة فعلیت دو حکم است و اخری اطلاق دو خطاب. اگر منشأ تزاحم دو حکم،