سایر دروس

جلسه ۱۷ – PDF جلسه هفدهم ادامه اشکالات مشروعیت تقیه_ تقیه به حسب حکم تکلیفی ۱۳۹۷/۰۷/۱۴ ادامه اشکالات مشروعیت تقیه از شش شبهه‌ای که نسبت به مشروعیت و جواز تقیه مطرح شده، چهار شبهه و اشکال را مورد نقد و بررسی قرار دادیم. اشکال پنجم و اشکال ششم در واقع بطور خاص متوجه رفتار و عمل مبتنی بر تقیه از ناحیه امام معصوم است. چهار اشکال قبل به اصل تقیه،  صرف نظر از اینکه از ناحیه چه کسی صورت بگیرد، بر میگشت. اما این دو اشکال بخصوص مربوط میشود به اعمال تقیه از ناحیه امام معصوم. اشکال پنجم اشکال پنجم این است که تقیه با شأن امام سازگاری ندارد چون شأن امامت، شأن هدایت و تبلیغ دین است. امام کسی

جلسه ۱۶ – PDF جلسه شانزدهم مشروعیت قاعده تقیه_ بررسی اشکال سوم و چهارم ۱۳۹۷/۰۹/۱۳    اشکال اول و دوم را ما مطرح کردیم نسبت به مشروعیت تقیه و چهار اشکال دیگر در اینجا مطرح است که باید ذکر شود. اشکال سوم اشکال سوم این است که تقیه با بعضی از اصول مسلّم دینی و اسلامی، سازگاری ندارد. مثل امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، ضرورت تبلیغ دین و امثال این‎ها که به جهت همین ناسازگاری مشروعیت آن زیر سوال می‌رود. به عبارت دیگر در اینجا می‎شود یک قیاس استثنائی تشکیل داد که اگر تقیه مشروع و جایز باشد، لازمه‌اش تعطیلی برخی اصول قطعی و ضروری دین مثل جهاد و تبلیغ دین و امر به معروف و نهی

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم بررسی اشکالات مشروعیت تقیه -اشکال اول و دوم ۱۳۹۷/۰۹/۰۷   خلاصه جلسه گذشته نتیجه بحث درباره ادله مشروعیت تقیه این است که بطور کلی مشروعیت تقیه با این ادله قابل اثبات است و عمومیت و شمول این ادله نسبت به جهات چهارگانه قابل استفاده است. همانطور که قبلاً هم گفتیم تنها چیزی که  ممکن است یک مقدار باعث این شائبه شود که تقیه بخصوص درباره مخالفین است و شامل غیر مخالفین از هم کیشان و کسانی که هم عقیده هستند، نمی‎شود این است که در روایات غالباً پیرامون این قسم از تقیه سخن گفته شده و چه بسا کاربرد این تقیه در آن ایام بیشتر بوده، ولی همانطور که عرض کردیم مقتضای ادله، اختصاص

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم ادله مشروعیت تقیه_ دلیل سوم و چهارم و پنجم – و بررسی شمول آن‌ها ۱۳۹۷/۰۹/۰۶ خلاصه جلسه قبل دلیل اول و دوم یعنی آیات و روایات بر مشروعیت جواز تقیه ذکر شد و مقتضای این دو دلیل از حیث شمول نسبت به جهات چهارگانه هم مورد بررسی قرار گرفت. دلیل سوم: عقل دلیل سوم عقل است، برای این سه دلیل سه تقریر می‎توانیم ذکر کنیم. تقریر اول: فطرت تقریر اول اینکه فطرت انسانی، انسان را بسوی تقیه سوق می‎دهد، یعنی اینکه انسان در مواقعی بخاطر حفظ خودش یا حتی بخاطر مصلحت، مطلبی را بر خلاف عقیده اظهار کند و به نوعی خودش را از خطر دور کند یا حتی منفعتی را بسوی خودش جلب

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم ادله مشروعیت تقیه_ دلیل دوم: روایات_ بررسی شمول روایات از جهات چهارگانه ۱۳۹۷/۰۸/۳۰ بررسی شمول روایات از جهات چهارگانه در دلیل دوم، یعنی روایات، بحثی که باقی مانده بررسی شمول روایات از جهات چهارگانه است. همانطور که در مورد آیات این مسئله مورد بررسی قرار گرفت. بررسی شمول روایات از جهت اول (متقی) اما از جهت اشخاص متقی، آنچه از روایات مذکور و روایات دیگری که مجال نقل آن‎ها نبود بدست می‌آید، این است که این روایات نسبت به اشخاص متقی عمومیت دارد، یعنی فرقی بین تقیه کنندگان نیست. تقیه کننده می‎تواند یک شخص عادی و معمولی باشد، می‎تواند یک زعیم باشد، می‎تواند سلطان باشد، می‎تواند رعیت باشد، عمومیت از این حیث در روایات

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم ادله مشروعیت تقیه_ دلیل اول: آیات_ بررسی شمول آیات از جهات چهارگانه، دلیل دوم: روایات ۱۳۹۷/۰۸/۲۹ بررسی شمول آیات از جهات چهارگانه استدلال به آیات برای مشروعیت و جواز تقیه ذکر شد. در مورد دلالت آیات از حیث شمول نسبت به جهات مختلفی که در ابتدای بحث گفتیم، دو جهت تقریباً مورد اشاره قرار گرفت. جهات چهارگانه‌ای که مهم است، عبارتند از: ۱. شمول نسبت به اقسام چهارگانه تقیه. ۲. شمول نسبت به اشخاص متقی. ۳. شمول از حیث متقی‌منه که آیا کافر باشند، مسلمان باشند، یا اگر مسلمان‌اند، اختصاص به مخالف دارد یا حتی گروههای شیعی و غیر مخالف را هم در بر می‌گیرد. ۴. جهت چهارم شمول از حیث متقی فیه است

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم ادله مشروعیت تقیه_ دلیل اول: کتاب(آیات دوم تا ششم) ۱۳۹۷/۰۸/۲۳   ادامه ادله مشروعیت تقیه: دلیل اول(کتاب) دلیل اول از ادله مشروعیت تقیه کتاب است. عرض کردیم به آیاتی از قرآن برای اثبات مشروعیت تقیه استناد شده است. آیه اول را مورد بررسی قرار دادیم و اجمالاً نتیجه این شد که از این آیه می‌توان مشروعیت تقیه فی الجمله را استفاده کرد. تنها مشروعیت یک قسم از اقسام چهار گانه تقیه با این آیه قابل اثبات نیست. آیه دوم آیه دوم: « مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيمَانِ وَلَكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ»  هرکس بعد از آنکه به خدا ایمان آورده،

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم ادله مشروعیت تقیه_ دلیل اول: کتاب(آیه اول) ۱۳۹۷/۰۸/۲۲   ادله مشروعیت تقیه بعد از بیان برخی مقدمات و تقسیماتی که برای تقیه ذکر شد نوبت به ادله مشروعیت تقیه میرسد. ما عرض کردیم تقیه به حسب ذاتش چهار قسم است: تقیه اکراهی، تقیه مداراتی، تقیه خوفی و تقیه کتمانی. وقتی بحث از مشروعیت تقیه به میان می‌آید قهراً ما مشروعیت اقسام چهارگانه مذکور را باید بررسی کنیم و ببینیم آیا همه اقسام مشروع‌اند یا برخی از اقسام مشروع‌اند، لذا ادله مشروعیت را از جهت شمول آن نسبت به این اقسام چهارگانه باید بررسی کنیم. البته این ادله از جهات دیگری هم باید مورد کنکاش قرار گیرند. مثلاً اینکه آیا مقصود از ضرر، خصوص ضرر

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم نسبت بین تقیه با اکراه و اضطرار و توریه_تقسیمات اربعه امام(ره) در تقیه ۱۳۹۷/۰۸/۰۲ خلاصه جلسه گذشته عرض کردیم تقیه به دلایلی نقاط اتصالی پیدا کرده با سه عنوان دیگر، (اکراه و اضطرار و توریه) البته وجه اینکه چگونه این عنوان با عنوان اکراه و اضطرار در مواردی اتصال پیدا کرده اند را دیروز اشاره کردم، یکی از دوستان پرسیدند که در مورد توریه هم چنین مطلبی است، عرض کردم، بله در برخی از روایات هم ازتوریه به عنوان تقیه یاد شده است، لذا مناسب است به نوعی ما به این عناوین و تفاوتهای آنها با یکدیگر اشاره کنیم. تفاوت تقیه و اکراه فعلا کاری به معنای لغوی این عناوین نداریم، تفاوتهای معنایی این

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم تعریف تقیه_ (تبیین ضرر)_ بررسی نسبت تقیه با سه عنوان ۱۳۹۷/۰۸/۰۱   تبیین «ضرر» در تعریف تقیه تعریف برگزیده از تقیه را بیان کردیم و عرض کردیم این تعریف متضمن هشت جهت است که باید در تعریف این جهات مورد توجه قرار می‌گرفت. اما یک نکته به عنوان تکمیل بحث تعریف تقیه باقی مانده و آن اینکه آیا ملاک در ضرر، ضرر قطعی است یا احتمال ضرر یا به تعبیر برخی، خوف ضرر، چون تقریباً هر سه تعبیر در تعاریف به کار رفته است: در برخی از تعاریف فقط همین کلمه ضرر آمده است، عمده تعاریف اشاره به ضرر دارد. در برخی تعاریف احتمال ضرر مطرح شده است، مثل تعریفی که آقای بجنوردی در