قواعد فقهیه

جلسه پنجم – ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۳۸ انفال

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم ادله قاعده – دلیل اول: آیه ۳۸ انفال ۱۳۹۹/۰۷/۰۵   ادله قاعده بحث ما درباره مدارک و مستندات قاعده جبّ است. به چند دلیل تمسک شده است برای اثبات مشروعیت و اعتبار این قاعده. دلیل اول اولین دلیل از کتاب است؛ «قُل للذینَ کَفَروا إن ینتهوا یُغفَر لَهُم ما قَد سَلَف و إن یَعودوا فقَد مضَت سُنَّتُ الأوَّلین». بر اساس این آیه انتهاء از کفر موجب غفران ما سَلَف است. یعنی یک شرطی برای مغفرت و گذشت از ما سَلَف وجود دارد و آن انتهاءُ الکُفر است و چون ماء موصوله عمومیت دارد، تمام آنچه که در گذشته اتفاق افتاده را بر اساس این آیه مورد غفران قرار می‌دهد. مستدل بر اساس این تقریب

جلسه چهارم – مفردات قاعده _ جهات مورد نظر در بررسی ادله قاعده

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مفردات قاعده _ جهات مورد نظر در بررسی ادله قاعده ۱۳۹۹/۰۶/۳۰   مفردات قاعده بعد از سه مبحث مقدماتی که در جلسات گذشته ذکر کردیم، می‌رسیم به بحث از خود این قاعده. عنوان قاعده به اختصار قاعده جَبّ و عنوان کاملش الاسلام یجبّ ما قَبله است که متخذ از همان نبوی معروف است و عمده ترین دلیل این قاعده هم همین می‌باشد. به هر حال کلمه جبّ در این قاعده چه در عنوان مختصرش و چه در عنوان تفصیلی اش ذکر شده است. علاوه بر این، واژه «اسلام» و «ما قبل» واژه هایی هستند که در عنوان این قاعده ذکر شدند. قهرا آنچه که بیشتر نیاز به توضیح دارد کلمه جبّ است وگرنه اسلام

جلسه سوم – پیشینه قاعده _ کاربرد قاعده در ابواب مختلف

جلسه ۳ -PDF جلسه سوم پیشینه قاعده _ کاربرد قاعده در ابواب مختلف ۱۳۹۹/۰۶/۲۹   پیشینه قاعده مباحثی که در مورد قاعده تا اینجا مطرح کردیم، یکی ارتباط این قاعده با فقه سیاسی و دیگری اهمیت این قاعده بود. مطلب سوم پیشینه این قاعده است. اگر بخواهیم به طور خلاصه و اجمالی درباره پیشینه این قاعده گزارشی ارائه کنیم، می‌توانیم پنج مرحله برای ان در نظر بگیریم. مرحله اول مرحله بیان حکم توسط پیامبر مکرم اسلام (ص) و سپس امیرالمؤمنین (علیه السلام) و برخی از ائمه (علیهم السلام) به عنوان حدیث و روایت است. چند نمونه از مواردی که این حدیث توسط پیامبر مکرم اسلام بیان شده است را ذکر کردیم. در زمان امیرالمؤمنین (علیه السلام) هم یک مورد بنابر

جلسه دوم – ارتباط قاعده با فقه سیاسی _ جهت دوم، وجوه اهمیت قاعده

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم ارتباط قاعده با فقه سیاسی _ جهت دوم، وجوه اهمیت قاعده ۱۳۹۹/۰۶/۲۳   خلاصه جلسه گذشته در بحث از ارتباط قاعده جَبّ با فقه سیاسی عرض کردیم از دو جهت این ارتباط قابل تبیین است. جهت اول که دیروز اشاره شد، مربوط به ماهیت این حکم کلی و قاعده است یا به تعبیر دیگر علت و حکمت و فلسفه این قاعده است که باعث می‌شود این قاعده یک پیوندی با مسئله فقه سیاسی پیدا کند. ارتباط قاعده با فقه سیاسی _ جهت دوم جهت دوم مربوط به موارد کاربرد این قاعده است. موارد کاربرد این قاعده را در یک تقسیم بندی کلی به سه قسم تقسیم می‌شود: ۱. یک قسم از موارد کاربرد این

جلسه اول – ارتباط قاعده جب با فقه سیاسی – جهت اول

جلسه ۱ – PDF جلسه اول ارتباط قاعده جب با فقه سیاسی _ جهت اول ۱۳۹۹/۰۶/۲۲   اهمیت حلم و تاثیر آن چون جلسه اول است، معمولا در مباحثمان در جلسه اول یک روایتی را تیمنا و تبرکا در حد مختصر می‌خوانیم و بعد انشاءالله بحث را شروع می‌کنیم. روایت از امام باقر (علیه السلام) است و می‌فرماید: ما شیبَ شیئٌ بشیئٍ أحسن من حلمٍ بعلمٍ. چیزی با چیزی آمیخته نشده که بهتر از آمیختگی حلم با علم باشد. این تعبیر از امام باقر (علیه السلام) به اهمیت مسئله حلم در کنار علم اشاره می‌کند. یعنی کأن این دو در یک انسان اگر جمع شود، بهترین حالت را برای انسان ایجاد می‌کند. معنای علم که معلوم است؛ علم الهی، علم

جلسه بیست و هفتم-قلمرو قاعده- جهت ششم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فتوای فقیه

جلسه ۲۷ – PDF جلسه بیست و هفتم قلمرو قاعده- جهت ششم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فتوای فقیه ۱۳۹۴/۱۱/۰۶   خلاصه جلسه گذشته در بحث از قلمرو قاعده تسامح، گفتیم جهات متعددی قابل بحث است، تا به اینجا پنج جهت از جهاتی که هر کدام به نوعی تعیین کننده قلمرو این قاعده می‌باشند را مورد بررسی قرار دادیم، ازحیث شمول نسبت به اخبار دال برکراهت، شمول نسبت به اخبار دال بر حرمت، شمول نسبت به اخبار دال بر وجوب، شمول نسبت به خبر ضعیفی که ما علم وجدانی یا تعبدی به کذب آن داریم، و شمول نسبت به اخبار ضعیف دال بر فضائل و مناقب و مصائب و مراقد و مساجد. جهت ششم: شمول اخبار من بلغ نسبت

جلسه بیست و ششم-قلمرو قاعده- جهت پنجم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فضایل و مناقب و مصائب

جلسه ۲۶ – PDF جلسه بیست و ششم قلمرو قاعده- جهت پنجم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فضایل و مناقب و مصائب ۱۳۹۴/۱۱/۰۳ خلاصه جلسه گذشته بحث در شمول اخبار من بلغ، نسبت به مواردی است که عمل، در مورد آنها از جنس قول است، مثل اخبار از فضیلت یا منقبت یا مصیبتی مربوط به نبی یا ولی، و نیز مواردی که عمل در رابطه با آنها از جنس عمل است، یعنی خبر ضعیفی دال بر این که این مکان مسجد است یا مرقد است و امثال اینها، برسد. یک قسم را در جلسه قبل بررسی کردیم، گفتیم اگر خبر ضعیفی برسد که مکانی مرقد یا مسجد است، این خبر مشمول اخبار من بلغ قرار می‌گیرد، تقریب استدلال برای

جلسه بیست و پنجم-قلمرو قاعده- جهت پنجم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فضایل و مناقب و مصائب

جلسه ۲۵ – PDF جلسه بیست و پنجم قلمرو قاعده- جهت پنجم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فضایل و مناقب و مصائب ۱۳۹۴/۱۰/۲۹ جهت پنجم: شمول اخبار من بلغ نسبت به فضایل و مناقب ، مصائب ، مساجد و مراقد و مواعظ در جهت پنجم سخن از شمول اخبار من بلغ نسبت به اخبار ضعیف دال بر فضایل و مناقب و مصائب، همچنین مساجد و مراقد و مواعظ است، یعنی سه دسته موضوعات که به وسیله اخبار ضعیف بیان شده باشند. دسته اول: مثلا خبر ضعیفی دال بر فضیلت یک نبی یا ولی وارد شده باشد، یا خبر ضعیفی دال بر یک مصیبت نسبت به نبی یا ولی یا اهل بیت (علیهم السلام) وارد شده باشد. دسته دوم: مثلاً

جلسه بیست و چهارم-قلمرو قاعد- جهتة الرابعة: شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیف دال بر کراهت

جلسه ۲۴ – PDF جلسه بیست و چهارم قلمرو قاعد- جهتة الرابعة: شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیف دال بر کراهت ۱۳۹۴/۱۰/۲۶   جهت چهارم: شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیف دال بر کراهت جهت چهارم از جهاتی که پیرامون قلمرو قاعده است مربوط به شمول اخبار من بلغ نسبت به خبر ضعیف دال بر کراهت است. جمعی قائل شده اند اگر خبر ضعیفی بر کراهت فعلی و عملی دلالت کند، به مقتضای اخبار من بلغ کراهت آن فعل یا عمل ثابت می‌شود، همانطور که به مقتضای اخبار من بلغ استحباب آن عملی که با خبر ضعیف استحبابش بیان شده، ثابت می‌شود. ابتدائاً یک مطلبی را عرض می‌کنم. به طور کلی مبنای ما در باب مفاد