قواعد فقهیه

جلسه ۱۵ – PDF جلسه پانزدهم قلمرو قاعده – ب) حقوق اختصاصی مردم – مورد اول: قصاص ۱۳۹۹/۰۸/۲۵   خلاصه جلسه گذشته بحث در قلمرو قاعده جبّ بود و اینکه این قاعده چه محدوده ای را در بر می‌گیرد. بر اساس تقسیم بندی ای که برای موارد تحت پوشش این قاعده ذکر کردیم، بخش اول حقوق اختصاصی خداوند تبارک و تعالی بود. گفته شد خود این بخش دو قسم دارد: یک قسم آن دسته از حقوقی است که مختص به خداوند تبارک و تعالی است و از معتقدات شخص کافر هم محسوب نمی‌شده، یعنی او در دین خودش ذمه خودش را مشغول به آن تکالیف و حقوق نمی‌دانسته. قسم دوم آن دسته از حقوقی است که اختصاصا مربوط به خداوند

جلسه ۱۴ – PDF جلسه چهاردهم قلمرو قاعده – الف) حقوق اختصاصی خداوند – مقتضای تحقیق در مورد ششم (اسباب تحریم نکاح) – قسم دوم از حقوق ۱۳۹۹/۰۸/۲۴   خلاصه جلسه گذشته بحث در حقوق اختصاصی خداوند بود که چنانچه این حقوق از ناحیه کافر نادیده گرفته شود و توجه نشود، آیا پس از اسلام این حقوق ثابت است یا خیر؟ گفتیم این حقوق بر دو قسم اند. قسمی از آن‌ها حقوقی هستند که در دین کافر پذیرفته نشده و جزء معتقدات او محسوب نمی‌شود. و قسمی از این حقوق، آن‌هایی هستند که در اعتقادات کافر هم به عنوان چیزی که بر آن اثر مترتب می‌شود شناخته می‌شود. در قسم اول ما شش مورد را مورد بررسی قرار دادیم که

جلسه ۱۳ – PDF جلسه سیزدهم قلمرو قاعده – الف) حقوق اختصاصی خداوند – مورد ششم: اسباب تحریم نکاح – اقوال و ادله آن‌ها ۱۳۹۹/۰۸/۱۸   خلاصه جلسه گذشته بحث در حقوق اختصاصی خداوند بود که اگر کافری اسلام آورد، این حقوق و تکالیف پس از اسلام آوردن این شخص کافر آیا کما کان باقی است یا قطع می‌شود و نادیده گرفته می‌شود؟ تا اینجا ۵ مورد از این حقوق و تکالیف را مورد بررسی قرار دادیم و ادله آنها را ذکر کردیم که آیا بالاخره قاعده جب یا حدیث یا ادله دیگر، شامل این موارد خواهد شد یا خیر. مورد ششم: اسباب تحریم نکاح مورد ششم در واقع مربوط می‌شود به برخی از اسباب تحریم نکاح. ما در مورد

جلسه ۱۲ – PDF جلسه دوازدهم قلمرو قاعده – الف) حقوق اختصاصی خداوند – مورد پنجم: حدود و تعزیرات ۱۳۹۹/۰۸/۱۷   خلاصه جلسه گذشته بحث در قلمرو قاعده جّب بود. عرض کردیم در یک تقسیم بندی کلی، حقوق و تکالیف انسان را می‌توان به سه قسم تقسیم کرد. حق و تکلیف اختصاصی خداوند. حق و تکلیف اختصاصی مردم. حق و به یک معنا تکلیف مشترک بین خدا و مردم. در قسم اول یعنی حقوق و تکالیف اختصاصی خداوند (که خود بر دو دسته است) در دسته اول تا اینجا به چهار مورد پرداختیم. یکی شرک و کفر. دوم عبادات محض. سوم عتق و کفاره روزه و مانند آن؛ (چون برخی از کفارات در حیطه حقوق مشترک قرار می‌گیرند. یا مثلا

جلسه ۱۱ – PDF جلسه یازدهم قلمرو قاعده – الف) حقوق و تکالیف اختصاصی خداوند – مورد چهارم و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۱۱   خلاصه جلسه گذشته بحث در قلمرو قاعده جبّ بود. عرض کردیم زاویه ای که ما از آن زاویه به دنبال تعیین قلمرو این قاعده هستیم، چارچوبش همان چارچوب مطرح شده توسط صاحب عناوین است اجمالا. لکن تغییراتی هم ما در آن چارچوب دادیم، لذا آن زاویه ای که ما واردش شدیم و ادامه خواهیم داد، در واقع نزدیک به آن چیزی است که صاحب عناوین مطرح کرده است. بر این اساس ما یک تقسیم کلی ذکر کردیم مبنی بر اینکه حقوق و تکالیف انسان که در دوران کفر برای او مسئولیت آفرین بوده، عقاب، عذاب، مجازات، کیفر

جلسه ۱۰ – PDF جلسه دهم قلمرو قاعده – جهات مختلف در بحث از قلمرو و نظر بر گزیده – (الف) حقوق و تکالیف اختصاصی خداوند – اول و دوم و سوم ۱۳۹۹/۰۸/۱۰   قلمرو قاعده بحث ما درباره مدارک و ادله قاعده قرعه به اتمام رسید. بحث بعدی، بحث از قلمرو این قاعده است. البته در هنگام بحث از ادله قاعده هم به طور طبیعی می‌توانستیم مسئله قلمرو را مطرح کنیم، یعنی ما هر یک از ادله را که بررسی کردیم، می‌توانستیم مفاد هر دلیل را از حیث شمول و یا عدم شمول نسب به موارد مورد بحث ذکر کنیم. اما چون مسئله قلمرو خودش یک مسئله مستقلی است، طبیعتا یک بحث گسترده تر از آنچه که در ذیل

جلسه ۹ – PDF جلسه نهم ادله قاعده – دلیل سوم تا هفتم و بررسی آن ۱۳۹۹/۰۸/۰۳   خلاصه جلسه گذشته بحث در مدارک و مستندات قاعده جب بود. تا اینجا ما درباره دو دلیل سخن گفتیم؛ یکی برخی از آیات بود و دیگری برخی روایات به ویژه روایت الاسلام یجبّ ما قَبلَه. نسبت به این حدیث تقریبا پنج اشکال مطرح شده که این پنج اشکال را ما بررسی کردیم و پاسخ دادیم و نتیجه این شد که فی الجمله با این روایت می‌توان مشروعیت قاعده جبّ را ثابت کرد. دلیل سوم دلیل سوم سیره نبوی است به این بیان که ما وقتی به تاریخ اسلام و به خصوص زندگی پیامبر اسلام و سیره نبی مکرم اسلام مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم

جلسه ۸ – PDF جلسه هشتم ادله قاعده – بررسی اشکالات حدیث – اشکال سوم – چهارم و پنجم و بررسی آن‌ها ۱۳۹۹/۰۹/۱۳   خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکالاتی بود که نسبت به حدیث الاسلام یجب ما قَبلَه وارد شده بود. گفتیم حدودا پنج اشکال نسبت به این حدیث ذکرشده که یکی از آن‌ها اشکال سندی بود که پاسخ دادیم. دو اشکال دیگر را هم مطرح کردیم و ذیل اشکال سوم، یک إن قُلت و قُلتی قابل طرح است که برای تکمیل بحث درباره اشکال سوم، این را هم باید انشاءالله متعرض بشویم. اشکال سوم این بود که اگر ما ملتزم به اطلاق و عموم الاسلام یجبّ ما قَبلَه بشویم و بخواهیم این جبّ و قطع و محو را

جلسه ۷ – PDF جلسه هفتم ادله قاعده – مفاد اجمالی حدیث – بررسی اشکالات حدیث ۱۳۹۹/۰۷/۱۲   خلاصه جلسه گذشته بحث در دلیل دوم از ادله قاعده جبّ بود. عرض شد روایاتی یا روایتی یا مضمون یک روایتی در جوامع روایی شیعی و جوامع روایی اهل سنت نقل شده است که پیامبر گرامی اسلام فرمود: الاسلام یجبّ ما قبلَه. ما نقل های مختلف این روایت را در جلسه گذشته ذکر کردیم. در این جلسه مفاد اجمالی این حدیث را بیان می‌کنیم سپس اشکالاتی که نسبت به این مضمون یا این حدیث وارد شده را انشاءالله متعرض خواهیم شد و آنگاه در بحث از قلمرو قاعده، آن جهاتی که در ابتدای بحث مورد اشاره قرار گرفت که آیا قلمرو قاعده

جلسه ۶ -PDF جلسه ششم ادله قاعده – دلیل دوم: روایات ۱۳۹۹/۰۷/۰۶   بحث در ادله قاعده جبّ بود. دلیل اول جلسه گذشته ذکر شده و فی الجمله دلالتش بر این قاعده پذیرفته شد. هر چند بعضی از دوستان نسبت به بعضی از جهاتش اشکالاتی داشتند. دلیل دوم: روایات دلیل دوم روایاتی است که در این مورد هم در جوامع روایی شیعی و هم در جوامع روایی اهل سنت ذکر شده است. اجمالا ما این روایات را می‌خوانیم هر چند در گذشته به نوعی اشاراتی به قضایایی که در این روایات شده داشتیم. اما خود این روایات باید خوانده شود و البته بررسی سندی و دلالی آن را انشاءالله بعد از نقل این روایات خواهیم داشت. سوال: استاد: بله این