دروس خارج

جلسه ۶۵ – PDF جلسه شصت و پنجم ترتب – کلام امام خمینی – مقدمه دوم و سوم ۱۳۹۷/۱۱/۰۸   خلاصه جلسه گذشته  بحث در راه حل امام خمینی در تصحیح امر مهم بدون نیاز به ترتب است. به نظر امام خمینی ما می‎توانیم بدون این که محتاج ترتب باشیم و بدون این که امر مهم را مشروط به عصیان امر اهم کنیم، امر مهم را در عرض امر اهم تصویر کنیم. اصلا بحث ترتب برای این بود که امر مهم تصحیح شود تا عمل مبتنی بر این امر باطل نباشد. همه بزرگان در این چارچوب پیش رفتند، اما امام خمینی می‎فرماید: اصلا نیازی به ترتب به این معنا که امر مهم مشروط به عصیان امر اهم باشد نیست. ایشان

جلسه ۶۴ – PDF جلسه شصت و چهارم ترتب –پاسخ محقق بروجردی به یک اشکال- بررسی کلام محقق بروجردی – کلام امام خمینی در تصحیح امر مهم بدون ترتب – مقدمه اول ۱۳۹۷/۱۱/۰۷    خلاصه جلسه گذشته  بحث در کلام محقق بروجردی در تصحیح ترتب بود. ایشان مقدمتا سه فرض در مسئله تصویر کردند و فرمودند: آن چیزی که از دید منکرین ترتب مخفی مانده و باعث خلط و اشتباه آنان شده، این است که در مانحن فیه دو امر وجود دارد که هرچند متعلق به ضدین شده‎اند ولی چون یکی در رتبه عدم تأثیر دیگری وارد شده است و در عرض یکدیگر نیستند، محالی لازم نمی‎آید. زیرا محال یا «طلب الجمع بین الضدین» است که این در صورتی است

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم ترتب – کلام محقق بروجردی در تصحیح ترتب ۱۳۹۷/۱۱/۰۶    خلاصه جلسه گذشته  در جلسات گذشته به برخی از آراء وانظار در تصحیح ترتب اشاره کردیم و آن‎ها را مورد بررسی قرار دادیم. بعد از این که اصل نظریه ترتب را که محقق نایینی در این مقام به نحو مبسوط بیان کردند، ذکر کردیم به بیان کلمات محقق اصفهانی، صاحب منتقی الاصول و محقق عراقی پرداختیم و مشکلاتی که در راه حل‎های این بزرگان بود را بیان کردیم. یکی از بزرگانی که درصدد تصحیح امر به مهم به نحو ترتب بر عصیان اهم برآمده است، محقق بروجردی است. ترتب عنوانی است که اشاره به این مطلب دارد که امر به مهم به

جلسه ۶۲ – PDF جلسه شصت و دوم ترتب – بررسی کلام محقق عراقی در تصحیح ترتب ۱۳۹۷/۱۰/۲۶   خلاصه جلسه گذشته  کلام محقق عراقی در تصحیح ترتب بیان شد و نتیجه این شد که به نظر ایشان اقتضاء امر اهم به نحو تام است و اقتضاء امر مهم به نحو ناقص است. یعنی ایجاب اهم یک ایجاب تام و ایجاب مهم یک ایجاب ناقص است. لذا بدون این که نیازی به ایجاد اختلاف رتبه در این مقام باشد می‎توانیم تنافی و مطارده بین الامرین را مرتفع کنیم. محذور اصلی که درباره ترتب مطرح شده است، طلب جمع بین ضدین یا به تعبیری مطارده بین الامرین و امثال این ها است، در حالی که با این بیان، بین خطاب اهم

جلسه ۶۱ – PDF جلسه شصت و یکم ترتب – کلام محقق عراقی جهت تصحیح ترتب – مروری بر مطالب سه گانه – نتیجه ۱۳۹۷/۱۰/۲۵    مروری بر مطالب سه گانه محقق عراقی تا کنون سه مطلب از محقق عراقی نقل کردیم. در واقع این سه مطلب می تواند مقدمه بیان مطلب اصلی محقق عراقی باشد، یعنی آن بیانی که بوسیله آن در صدد تصحیح مسئله ترتب هستند. مطلب اول: در مورد تعریفی است که صاحب حاشیه از واجب تخییری ارائه کرد. به نظر ایشان که محقق عراقی نیز آن را قبول کرده، واجب تخییری به این معنا است که اطراف وجوب تخییری به ایجاب ناقص واجب شوند. منظور از ایجاب ناقص همه افراد این است که هر فردی واجب

جلسه ۶۰ – PDF جلسه شصت ترتب – کلام محقق عراقی جهت تصحیح ترتب – مقدمات ۱۳۹۷/۱۰/۲۴   خلاصه جلسه گذشته کلام در سخن محقق عراقی در تصحیح ترتب بود. عرض کردیم برای این که بیان ایشان کاملا روشن شود، ابتدا لازم است مبنایی که سخن ایشان بر آن استوار شده توضیح داده شود. در جلسه قبل این مبنا را که در واقع از صاحب حاشیه اخذ شده بیان کردیم. محصل بیان ایشان در مبنای صاحب حاشیه این شد که وجوب تخییری عبارت است از «وجوب کل واحد من الفردین بایجاب الناقص»؛ یعنی وجوب و طلب به همراه منع از بعضی از انحاء تروک، در مقابل واجب تعیینی که عبارت است از ایجاب تام و وجوب فرد، به همراه منع

جلسه ۵۹ – PDF جلسه پنجاه و نهم ترتب – کلام محقق عراقی در جهت تصحیح ترتب – مبنای سخن محقق عراقی (کلام صاحب هدایة المسترشدین در تعریف واجب تخییری) ۱۳۹۷/۱۰/۲۳   خلاصه جلسه گذشته  یکی از کسانی که در صدد تصحیح نظریه ترتب برآمده است محقق عراقی است. تاکنون با بیان محقق نایینی و محقق اصفهانی و به تبع ایشان صاحب منتقی الاصول آشنا شدید و اشکالات و نقاط ضعف این بیانات برای شما بیان شد، محقق عراقی در کلامی مبسوط درصدد تصحیح مسئله ترتب برآمده است.  این طرق و بیانات ممکن است شباهت هایی با هم داشته باشند، ولی باید تفاوت‎ها و ظرافت هایی که در فرق بین طرق وجود دارد، به درستی درک شود. کلام محقق عراقی

جلسه ۵۸ – PDF جلسه پنجاه و هشتم ترتب – بررسی کلام محقق اصفهانی و مرحوم روحانی در تصحیح ترتب ۱۳۹۷/۱۰/۲۲   خلاصه جلسه گذشته کلام محقق اصفهانی و صاحب منتقی الاصول که نزدیک به کلام محقق اصفهانی است را ذکر کردیم. در واقع این دو بیان راههایی برای تصحیح ترتب است. راه حل محقق اصفهانی این بود که این دو امر هر دو به مرحله تأثیر فعلی در زمان واحد نمی رسند، بلکه فرض فعلیت یکی از این دو مساوق با عدم وصول دیگری به مرحله تأثیر فعلی است. بنابراین محذور تزاحم و جمع بین ضدین برطرف می شود. زیرا تزاحم در مقام تأثیر فعلی است و فرض این است که این دو امر هر دو فی ظرف واحد

جلسه ۵۷ – PDF جلسه پنجاه و هفتم ترتب – کلام صاحب منتقی الاصول در تصحیح ترتب (توجیه کلام محقق نایینی) ۱۳۹۷/۱۰/۱۹   خلاصه جلسه گذشته گفته شد غیر از محقق نایینی بعضی از اعاظم و بزرگان نیز برای تصحیح ترتب تصویرهایی ارائه دادند. یکی از کسانی که در صدد تصحیح ترتب به طریقی غیر از طریق محقق نایینی بر آمده محقق اصفهانی است. در جلسه قبل بیان ایشان در تصحیح ترتب را ذکر کردیم. خلاصه بیان محقق اصفهانی این شد که در هر دو امر مقتضی تأثیر این که متعلق خودشان را به فعلیت برسانند موجود است و هر دو امر، فی زمان واحد این اقتضاء را دارند. لکن وقتی یکی از دو امر اهم است و دیگری مهم،

جلسه ۵۶ – PDF جلسه پنجاه و ششم ترتب – کلام محقق اصفهانی در تصحیح ترتب و فرق آن با نظر محقق نائینی ۱۳۹۷/۱۰/۱۸   کلام محقق اصفهانی در تصحیح ترتب یکی از راههایی که برای تصحیح ترتب ذکر شده، راهی است که محقق اصفهانی در این مقام بیان کرده اند. ابتدا تصویر محقق اصفهانی از ترتب را ذکر می کنیم و بعد تفاوت آن را با تصویر محقق نایینی بیان خواهیم کرد. محقق اصفهانی می گوید: به طور کلی نسبت امر با متعلق خودش، نسبت مقتضی و مقتضا است. یعنی امر نسبت به متعلق خود جنبه اقتضاء دارد، لکن اگر بین متعلق دو امر تنافی باشد، طبیعتا هیچ یک از این دو نمی توانند مقتضی تأثیر داشته باشند و