وضع

جلسه ۷۲ – PDF جلسه هفتاد و دوم معانی حرفیه – مسلک سوم- نظریه امام (ره) ۱۳۹۱/۱۱/۲۸   نظریه ششم (امام (ره)) آخرین نظریه‏ای که بیان می‏شود نظریه امام (ره) است. امام (ره) در مورد معانی حرفیه تفصیل داده و می‏فرماید: بعضی از حروف حکایی هستند مثل مِن و الی و بعضی از حروف ایجادی هستند مثل یاء نداء و واو قسم و اداء تمنّی، ترجی، استفهام، تشبیه، تنبیه و امثال آن. در مورد بعضی از حروف مثل کاف خطاب در تقریرات مختلفی که از بیانات امام (ره) شده دو گونه اظهار نظر شده است، در جواهر الاصول [۱] آمده که حروفی مثل کاف خطاب بر هیچ معنایی دلالت ندارند و علامت صرف هستند یعنی مثلاً کاف خطاب علامت آن

جلسه ۷۱ – PDF جلسه هفتاد و یکم معانی حرفیه – مسلک سوم- بررسی نظریه محقق خویی ۱۳۹۱/۱۱/۲۵   خلاصه جلسه گذشته بحث پیرامون نظریه محقق خویی در باب معانی حرفیه بود، عرض شد مواضعی از کلام ایشان محل اشکال و تأمل است، محصل نظریه ایشان این بود که یک قسم از حروف، برای تضییق و تقیید مفاهیم کلیه اسمیه به قیودی که خارج از حد ذات آنهاست وضع شده‏اند، قسم دیگر از حروف هم همانند جُمل انشائیه، موضوع‏له آنها معلوم و مشخص است، موضع اول از کلمات محقق خویی که محل اشکال است آن جایی بود که ایشان فرمود حروف برای تضییق و تقیید معانی و مفاهیم وضع شده‏اند، اشکال این بود که حقیقت تضییق، چیزی جز ربط و

جلسه ۷۰ – PDF جلسه هفتاد معانی حرفیه – مسلک سوم- بررسی نظریه محقق خویی ۱۳۹۱/۱۱/۲۴   خلاصه جلسه گذشته ما ملخّص فرمایش مرحوم آقای خویی در باب معانی حرفیه را ذکر کردیم، به نظر ایشان حروف نه برای انحاء نِسب و روابط وضع شده‏اند، نه ایجادی هستند و نه برای اعراض نسبیه وضع شده‏اند بلکه حروف برای این وضع شده‏اند که معانی کلیه اسمیه را تضییق و تقیید کنند به چیزی که خارج از ذات آنهاست، این نتیجه سه مطلب بود که در جلسه گذشته عرض کردیم. دو نکته دیگر در کلمات آقای خویی باقی مانده است که این دو نکته را هم عرض می‏کنیم و سپس به بررسی این نظریه خواهیم پرداخت. اسباب اختیار این نظریه بنا بر

جلسه ۶۹ – PDF جلسه شصت و نهم معانی حرفیه – مسلک سوم- نظریه محقق خویی ۱۳۹۱/۱۱/۲۳   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا چهار نظریه در باب معانی حرفیه ذکر شد، عرض کردیم در مسلک سوم (مسلک تباین ذاتی و حقیقی حروف و اسماء) چند دیدگاه وجود دارد که ما نظریه صاحب حاشیه، محقق نائینی، محقق اصفهانی و محقق عراقی را بیان کردیم و عمده این انظار مورد اشکال و نقد واقع شد، تنها نظریه محقق اصفهانی از اشکالات مصون ماند ولی گفتیم این بدین معنی نیست که ما کاملاً و مطلقا با نظریه ایشان موافق باشیم. در اطلاق فرمایش محقق اصفهانی تأملی وجود دارد که هنگام بیان نظریه مختار به آن اشاره خواهیم کرد. نظریه پنجم (محقق خویی) مرحوم

جلسه ۶۸ – PDF جلسه شصت و هشتم معانی حرفیه – مسلک سوم- بررسی نظریه محقق عراقی ۱۳۹۱/۱۱/۲۱   خلاصه جلسه گذشته تا اینجا چهار نظریه از نظریاتی که در محدوده مسلک سوم قرار می‏گیرد را بیان کردیم، نظریه چهارم، نظریه محقق عراقی بود، محصل فرمایش محقق عراقی در باب معنای حرفی این شد که حروف برای اعراض اضافیه نسبیه وضع شده و هیئات برای ربط و نسبت بین عرض و موضوع آن، وضع شده‏اند. تفاوت و اشتراک نظر محقق عراقی با محقق اصفهانی و محقق نائینی را هم بیان کردیم، حال باید ببینیم آیا فرمایش محقق عراقی تمام است یا خیر؟ ذکر یک مثال قبل از اینکه به بررسی فرمایش ایشان بپردازیم برای روشن‏تر شدن بحث، کلام ایشان را

جلسه ۶۷ – PDF جلسه شصت و هفتم معانی حرفیه – مسلک سوم- بررسی نظریه محقق اصفهانی ۱۳۹۱/۱۱/۱۸   خلاصه جلسه گذشته بحث درباره اشکال سوم مرحوم آقای خویی به محقق اصفهانی بود، اشکال سوم این بود که اگر حروف برای واقع ارتباط و نِسب وضع شده‏اند پس چرا حروف بعضاً در مواردی استعمال می‏‏‏‏‏‏‏‏شوند که ربط و نسبت وجود ندارد یا حتی ممتنع است، پس صحت استعمال حروف در این موارد به نحو یقینی کشف می‏کند که حروف برای انحاء نِسب و روابط وضع نشده‏اند. بررسی اشکال سوم به نظر ما این اشکال هم وارد نیست چون اساس این اشکال مبتنی بر این است که موضوع‏له حروف را ربط خارجی بدانیم، یعنی بگوییم حروف برای نِسب و روابط خارجی

جلسه ۶۶ – PDF جلسه شصت و ششم معانی حرفیه – مسلک سوم- بررسی نظریه محقق اصفهانی ۱۳۹۱/۱۱/۱۷   خلاصه جلسه گذشته بحث در اشکال دوم مرحوم آقای خویی به نظریه محقق اصفهانی بود، محقق اصفهانی فرمود حروف برای انحاء نسب و روابط وضع شده‏اند، مرحوم آقای خویی به کلام ایشان اشکال کردند که این مطلب مبتنی بر پذیرش وجود رابط است و ما وجود رابط نداریم که ما به این اشکال پاسخ دادیم. اشکال دوم محقق خویی این بود که بر فرض بپذیریم وجود رابط داریم باز هم نمی‏توان حروف را برای نِسب و روابط وضع کرد چون طبق گفته خود محقق اصفهانی وجود رابط ماهیت ندارد و چیزی که ماهیت ندارد لفظ قابلیت وضع برای آن را ندارد.

جلسه ۶۵ – PDF جلسه شصت و پنجم معانی حرفیه – مسلک سوم- اشکالات محقق خویی به محقق اصفهانی ۱۳۹۱/۱۱/۱۶   خلاصه جلسه گذشته بحث درباره نظریه محقق اصفهانی درباره معانی حرفیه بود، محصّل نظریه ایشان این شد که معانی حرفیه از سنخ وجود رابط هستند لکن بحث واقع شد که آیا منظور از این نسبت و ربط که موضوع‏له حروف است، نسبت و ربط در ذهن است یا نسبت‏های خارجی؟ بعضی در تقریر کلمات محقق اصفهانی تأکید می‏کنند که مراد ایشان از نسبت و ربط، نسبت و ربط ذهنی بین مفاهیم است و بعضی دیگر می‏گویند منظور ایشان نسبت و ربط در خارج است، مثلاً همین که دار برای زید ظرفیت پیدا کرد، این ظرفیت خارجی معنای حرف «فی»

جلسه ۶۴ – PDF جلسه شصت و چهارم معانی حرفیه – مسلک سوم- اشکالات محقق خویی به محقق اصفهانی ۱۳۹۱/۱۱/۱۵   خلاصه جلسه گذشته ملخّص نظریه محقق اصفهانی در باب معانی حرفیه این شد که معانی حرفیه همانند وجود رابط است از این جهت که متقوم به طرفین است و وجود مستقلی از وجود طرفین ندارد، شاید بتوان گفت تنها فرق معنای حرفی و وجود رابط در این است که موطن معنای حرفی ذهن است و موطن وجود رابط، خارج است، البته این یک بیان مسامحی است. به نظر دقیق‏تر می‏توان گفت معنای حرفی قسمی از وجود رابط است؛ یعنی وجود رابط در ذهن که قائم به دو مفهوم می‏باشد همان معنای حرفی است که همان نسبت و ربط بین

جلسه ۶۳ – PDF جلسه شصت و سوم معانی حرفیه – مسلک سوم- کلام محقق اصفهانی ۱۳۹۱/۱۱/۱۴   خلاصه جلسه گذشته بحث در کلام محقق اصفهانی بود، عرض کردیم ایشان قائل به تباین و تغایر ذاتی معنای حرفی و معنای اسمی می‏باشد و ضمن رد نظر مرحوم آخوند مبنی بر اتحاد ماهوی معنای حروف و اسماء تأکید می‏کند: موضوع‏له حروف و اسماء حقیقتاً متفاوتند و حقیقت معنای حرفی و معنای اسمی با هم فرق دارد، وی ضمن بیان مقدمه‏ای فرمود از نظر فلاسفه، وجودات چهار قسم‏اند؛ وجود واجب تعالی، وجود جواهر، وجود اعراض (وجود رابطی) و وجود رابط. آن گاه در ادامه دو دلیل بر وجود رابط ذکر کرده است. ادله وجود رابط سه قسم اول محتاج استدلال نیستند اما