قواعد فقهیه

جلسه ۴۶ – PDF  جلسه چهل و ششم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – بررسی وجه دهم ۱۳۹۴/۰۳/۰۲ خلاصه جلسه گذشته نکته ای که محل بحث بود این بود که اگر حدیث لا ضرر بر اساس وجه دهم تفسیر شود چگونه می توان در مواردی که یک حکم شرعی با ضرر اجتماع می کند، حکم شرعی را نفی کرد؟ چون طبق وجه دهم اساساً مفاد حدیث و قاعده، نفی اضرار الناس بعضهم بعضا است و کاری به نفی حکم شرعی ندارد. بنابراین در مواردی مثل وضو و حج ضرری و امثال این ها یا حتی خیار غبن و خیار عیب با توجه به این که حکم شرعی چه تکلیفی و چه وضعی نفی نمی شود آیا باید

جلسه ۴۵ – PDF  جلسه چهل و پنجم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – بررسی وجه دهم ۱۳۹۴/۰۲/۲۹ خلاصه جلسه گذشته نکته ششم درباره تفسیر حدیث لا ضرر به نفی اضرار الناس بعضهم بعضا کنایةً از عدم امضاء اضرار به غیر تکلیفاً یا وضعاً این بود که نسبت این تفسیر از حدیث با ضرر بر نفس چگونه است؟ وجه این که این نکته را مطرح کردیم این است که بر اساس اغلب وجوه امکان شمول قاعده نسبت به ضرر بر نفس وجود دارد، هر چند مرحوم شیخ قاعده را شامل ضرر بر نفس نمی داند، گفتیم مرحوم شیخ معتقد است آن چه که در قاعده نفی شده ضرری است که ناشی از حکم شارع باشد نه ضرری

جلسه ۴۴ – PDF  جلسه چهل و چهارم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – بررسی وجه دهم ۱۳۹۴/۰۲/۱۹ خلاصه جلسه گذشته در مورد وجه دهم عرض کردیم نکاتی باید مورد بررسی قرار گیرد تا این وجه بیشتر تقویت شود و ابهامات و اشکالاتی که احیاناً متوجه این وجه است برطرف شود، در واقع این نکات پاسخ به پرسش هایی است که می تواند اساس این نظریه و این وجه را مورد مخاطره قرار دهد، اگر این پاسخ ها مورد قبول واقع شود سرانجام ممکن است وجه مختار همین وجه باشد. ما تا این جا به سه سؤال در باره این وجه پاسخ دادیم. نکته چهارم این نکته درباره سؤال از ارتباط بین امر به قلع شجر و

جلسه ۴۳ – PDF  جلسه چهل و سوم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – بررسی وجه دهم ۱۳۹۴/۰۲/۱۵ بررسی وجه دهم در مورد وجه دهم عرض کردیم لازم است نکاتی را متعرض شویم، این نکات به تقویت این وجه کمک می کند و به ابهامات و اشکالاتی که می تواند متوجه این وجه شود پاسخ می دهد. یک نکته را جلسه گذشته عرض کردیم و آن هم مربوط به مسئله فرق بین ضرر و ضرار بود که در این وجه مورد توجه واقع شده، چون یک اشکال از این ناحیه بود که لا ضرر و لا ضرار کأنَّ عمدتاً به نحوی تفسیر شده که بین ضرر و ضرار فرقی گذاشته نشده لکن با توجه به نکته ای

جلسه ۴۲ – PDF  جلسه چهل و دوم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – وجه دهم ۱۳۹۴/۰۲/۰۸ وجه دهم این وجهی است که بعضی از بزرگان اختیار کرده اند و به نظر می رسد این وجه فی الجمله وجه قابل توجهی است. محصل این وجه این است که لا ضرر و لا ضرار به معنای عدم امضاء اضرار مردم نسبت به یکدیگر و عدم جواز اضرار ناس بعضهم بعضا است که هم تکلیفاً و هم وضعاً ثابت است، یعنی در واقع اضرار مردم به یکدیگر حرام است و آثاری هم که با این اضرار بخواهد حاصل شود کالعدم است، طبق این وجه اساساً لا ضرر ربطی به حکم شرعی و نفی حکم شرعی که موجب ضرر باشد ندارد،

جلسه ۴۱ – PDF  جلسه چهل و یکم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – بررسی وجه نهم (شهید صدر) ۱۳۹۴/۰۲/۰۵ خلاصه جلسه گذشته وجه نهم از وجوه مربوط به تفسیر حدیث لا ضرر از جهاتی مبتلا به اشکال است. محصل این وجه این شد که لا ضرر، نفی ضرر حقیقی به لحاظ ما فی الشریعه می کند و لا ضرار معنایی زائد بر مفاد لا ضرر دارد که عبارت است از نفی ضرر حرام به لحاظ ما فی الشریعه، یعنی این دو حکم در طول هم قرار دارند، لا ضرر در مرتبه اولی نفی ضرر کرده و از ضرر به غیر منع می کند ولی چون این به تنهایی برای منع از ضرر کافی نیست با لا

جلسه ۴۰ – PDF  جلسه چهلم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – وجه نهم (شهید صدر) ۱۳۹۴/۰۲/۰۱ خلاصه جلسه گذشته بحث در وجه هشتم بود که شهید صدر درباره حدیث لا ضرر ذکر کرده است. عرض کردیم ایشان نظرش را در دو بخش مستقلاً بیان می کند، یکی در مورد لا ضرر و دیگری در مورد لا ضرار؛ مختار ایشان در بخش اول را در جلسه گذشته بیان کردیم، محصل نظر ایشان این شد که در لا ضرر حقیقتاً ضرر نفی می شود ولی نه مطلق ضرر، بلکه ضرر حقیقی به لحاظ ما فی الشریعه نفی می شود پس لا ضرر نفی وجود حقیقی ضرر می کند و مقصود از ضرر هم همان ضرر خارجی تکوینی است،

جلسه ۳۹ – PDF  جلسه سی و نهم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – بررسی وجه هشتم (آیت الله سیستانی ) و وجه نهم (شهید صدر) ۱۳۹۴/۰۱/۲۹ خلاصه جلسه گذشته از آن جا که نظر آیت الله سیستانی در چهار بخش ارائه شده بود ما عمده اشکالاتی که متوجه سه بخش از این چهار بخش بود را ذکر کردیم، البته از اشکالاتی که متوجه جزئیات کلام ایشان است صرف نظر کردیم. چون همین مقدار برای ابطال این وجه کافی است. اشکال بخش چهارم در بخش چهارم، اشکالات ایشان به اعتراضات شیخ الشریعه به مرحوم شیخ انصاری نقل شد. کلمات شیخ انصاری متضمن چهار ادعا بود، شیخ الشریعه به هر چهار مطلب اشکال و اعتراض کردند، آقای سیستانی

جلسه ۳۸ – PDF  جلسه سی و هشتم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – بررسی وجه هشتم (آیت الله سیستانی ) ۱۳۹۴/۰۱/۲۵ خلاصه جلسه گذشته بحث درباره وجه هشتم از وجوه تفسیر حدیث لا ضرر بود، محصل این وجه که در چهار بخش بیان شد، این است که لاضرر دال بر نفی تسبیب الی الضرر است و لا ضرار دال بر نفی تسبیب الی الإضرار می باشد، لکن نفی تسبیب الی الضرر به نفی جعل حکم ضرری است و نفی تسبیب الی الإضرار مشتمل بر دو تشریع است یکی تحریم مولوی تکلیفی اضرار به عنوان اولین گام برای منع از تحقق اضرار و دوم تشریع اتخاذ وسائل اجرائی برای حمایت از قانون تحریم مولوی اضرار. بر این

جلسه ۳۷ – PDF  جلسه سی و هفتم مفاد قاعده لاضرر- مقام دوم – هیئت ترکیبه – وجه هشتم (آیت الله سیستانی ) ۱۳۹۴/۰۱/۲۲ خلاصه جلسه گذشته بحث در باره وجوه مختلف تفسیر حدیث «لاضرر و لاضرار» بود، تا این جا هفت وجه از این وجوه ذکر شد و عمدتاً مورد اشکال قرار گرفت، البته ممکن است در ادامه با توجه به اشکالاتی که به این وجوه وارد است ما ناچار به انتخاب وجهی شویم که محذورش از سایر محاذیر کمتراست. وجه هشتم (آیت الله سیستانی) به هرحال وجه هشتم وجهی است که آیت الله سیستانی در تفسیر لاضرر بیان کرده اند، آن چه ایشان در این وجه ذکر کرده تلفیقی از نظریه شیخ انصاری و نظریه امام (ره) است،