خارج فقه

جلسه ۵ – PDF جلسه پنجم مسئله سیزدهم- تعلق خمس به رأس المال- بررسی اشکالات وارده به نظر مختار ۱۳۹۵/۰۶/۲۹         خلاصه جلسه گذشته از میان اقوال پنجگانه در مورد تعلق خمس به سرمایه، قول امام (ره) پذیرفته شد و عرض شد حق در مسئله این است که اگر سرمایه برای حفظ وجاهت و اعاشه [مطابق با شأن هر شخص] مورد نیاز باشد، متعلق خمس نیست و از مؤونه به حساب می‎آید لکن اگر این خصوصیت در سرمایه نباشد، جزء مؤونه به حساب نمی‎آید و خمس آن واجب می‎شود. دلیل نظر مختار هم بیان شد و عرض شد عرفاً مؤونه بر هر آنچه که انسان در زندگی به آن نیاز دارد و مطابق شأن او باشد صدق

جلسه ۴ – PDF جلسه چهارم مسئله سیزدهم- تعلق خمس به رأس المال- بررسی اشکالات وارده به نظر مختار ۱۳۹۶/۰۶/۲۸         خلاصه جلسه گذشته عرض شد در مورد تعلق خمس به رأس المال، پنج قول وجود دارد و حق در مسأله همان است که امام (ره) در متن تحریر به آن ملتزم شد. امام (ره) فرمودند در صورتی که ربح کسب برای حفظ وجاهت و معاش مورد نیاز باشد، و در جایی سرمایه گذاری شود، این رأس المال از مؤونه محسوب می‎شود و خمس ندارد؛ در غیر اینصورت از مؤونه محسوب نمی‎شود و باید خمس آن پرداخته شود. خلاصه دلیل نظر مختار دلیل اینکه این نظر مورد قبول است، با توجه به مقدمه‎ای که در جلسه گذشته

جلسه ۳ – PDF جلسه سوم مسئله سیزدهم- تعلق خمس به رأس المال- نظر مختار ۱۳۹۵/۰۶/۲۷         خلاصه جلسه گذشته بحث در این بود که اگر مالی از راه کسب و تجارت به عنوان سود و ربح باقی مانده، چنانچه بخواهد به عنوان سرمایه یا به تعبیر دیگر رأس المال، مورد استفاده قرار بگیرد، آیا چنین مالی متعلق خمس هست یا نیست؟ یعنی مثلاً از سودی که برایش باقی مانده، بخواهد مقداری را سرمایه‎گذاری کند، بعد از آنکه بخشی را به عنوان مؤونه صرف کرده است، آیا اول باید خمس این باقیمانده را دهد و بعد سرمایه‎گذاری کند؟ یا اینکه رأس المال در صورتی که مورد نیاز باشد از مؤونه محسوب می‎شود و لازم نیست که خمس

جلسه ۲ – PDF جلسه دوم مسئله سیزدهم- تعلق خمس به رأس المال- تنقیح موضوع بحث-اقوال در مسئله ۱۳۹۵/۰۶/۲۴         تعلق خمس به رأس المال (سرمایه) مسئله سیزدهم: « الأحوط بل الأقوى عدم احتساب رأس المال مع الحاجة إليه من المؤونة‌، فيجب عليه خمسه إذا كان من أرباح المكاسب، إلا إذا احتاج إلى مجموعه في حفظ وجاهته أو إعاشته مما يليق بحاله، كما لو فرض أنه مع إخراج خمسه يتنزل إلى كسب لا يليق بحاله أو لا يفي بمؤونة، فإذا لم يكن عنده مال فاستفاد بإجارة أو غيرها مقدارا و أراد أن يجعله رأس ماله للتجارة و يتجر به يجب عليه إخراج خمسه، و كذلك الحال في الملك الذي يشتريه من الأرباح ليستفيد من عائداته» . امام

جلسه ۱ – PDF جلسه اول مسئله سیزدهم- تعلق خمس به رأس المال ۱۳۹۵/۰۶/۲۳         وظایف ذاتی روحانیت از روزی که حوزه‌های علمیه تأسیس شده است تا به امروز نه تنها از ضرورت توجه به حوزه‌های علمیه و حضور در این مراکز علمی کاسته نشده، بلکه هرچه جلوتر می‌رویم، این ضرورت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ اگر وظایف ذاتی روحانیت را که عبارت است از: ۱- شناخت صحیح دین ۲- ابلاغ معارف دینی ۳- تلاش برای عینیّت بخشیدن به احکام دین و در نهایت اصلاح جامعه و جلوگیری از افساد جامعه بدانیم، این وظایف و مسائل هیچگاه کم اهمیت نمی‌شود؛ شناخت صحیح دین، ابلاغ پیام دین به مردم، کوشش برای دینی کردن جامعه و عینیّت بخشیدن به احکام

جلسه ۱۰۵ – PDF جلسه صد و پنجم مسأله سوم- مقام دوم: بررسی اشتراط فقر در ابن السبیل ۱۳۹۷/۰۲/۱۸           خلاصه جلسه گذشته نتیجه بحث در مقام اول این شد که فقر در ایتام و مساکین معتبر است و با توجه به آن‎چه که در استدلال بر اشتراط فقر گفته شد، پاسخ قائلین به عدم اشتراط هم معلوم می‎شود. آن‎ها به اطلاق آیه تمسک کرده بودند و نتیجه گرفتند که یتیم و مسکین چون در آیه به صورت مطلق آمده، می‎تواند خمس بگیرد، چه فقیر باشد و چه نباشد. با توجه به ادله‎ای که اقامه شد، هم روایات و هم ارتکاز عقلا و متشرعه به عنوان قرائن لفظی و لبّی می‎تواند اطلاق آیه را تقیید کند

جلسه ۱۰۴ – PDF جلسه صد و چهارم مسأله سوم ۱۳۹۷/۰۲/۱۷         مسأله سوم «الأقوى اعتبار الفقر في اليتامى أما ابن السبيل أي المسافر في غير معصية فلا يعتبر فيه في بلده، نعم يعتبر الحاجة في بلد التسليم و إن كان غنيا في بلده كما مرّ في الزكاة». موضوع مسئله در مسأله سوم بحث از شرط دیگری در اصناف سه‎گانه مستحقین خمس است. تا این‎جا درباره برخی از شروط عامه در اصناف سه‎گانه بحث شد. سه شرط مورد رسیدگی قرار گرفت؛ یکی مسأله سیادت بود، دوم مسأله ایمان و سوم مسأله عدالت. نتیجه بحث درباره این شروط آن شد که سیادت در این سه صنف معتبر است لکن بنائاً علی المشهور به یک معناست و بنائاً علی

جلسه ۱۰۳ – PDF جلسه صد و سوم مسأله دوم- مطالب سه گانه در ذیل مسئله ۱۳۹۷/۰۲/۱۶         مطالب سه گانه در ذیل مسئله عرض شد امام(ره) بعد از بحث از اعتبار ایمان و عدالت در اصناف سه‎گانه از مستحقین خمس، متعرض سه مطلب در مسأله اول شده‎اند. مطلب اول: دفع خمس به متجاهر به فسق مطلب اول درباره دفع خمس به متجاهر به فسق است؛ یعنی کسی که مرتکب کبیره است و فاسق است، به علاوه متجاهر به فسق هم هست؛ اهل تهتک و اهل تجاهر به فسق است و به عنوان فاسق معروف و مشهور است و همه او را به این عنوان می‎شناسند. امام در این باره می‎فرماید: «و الأحوط عدم الدفع إلى المتهتك

جلسه ۱۰۲ – PDF جلسه صد و دوم مسأله دوم- مقام دوم: بررسی اعتبار عدالت در اصناف ثلاثة ۱۳۹۷/۰۲/۱۵         خلاصه جلسه گذشته بحث در اعتبار عدالت در مستحقین خمس بود. عرض شد عمده دلیل قائلین به عدم اعتبار عدالت، این است که خمس بدل از زکات است و مقتضای بدلیت این است که هر آنچه در زکات معتبر است، در خمس نیز معتبر باشد و آنچه در زکات معتبر نیست، در خمس نیز معتبر نیست. به علاوه در باب خمس ما دلیلی بر اعتبار عدالت در مستحقین خمس نداریم. سپس ادله اعتبار عدالت در زکات مورد بررسی قرار گرفت و عرض شد چند دلیل بر اعتبار عدالت در زکات اقامه شده که همگی مورد اشکال قرار

جلسه ۱۰۱ – PDF جلسه صد و یکم مسأله دوم- مقام دوم: بررسی اعتبار عدالت در اصناف ثلاثة ۱۳۹۷/۰۲/۱۱         خلاصه جلسه گذشته مقام دوم در مسأله دوم، درباره اعتبار عدالت است. یعنی بحث در این است که آیا در اصناف سه‎گانه به عنوان مستحقین خمس، عدالت معتبر است یا خیر؟ اگر گفتیم عدالت معتبر است، قهراً بر اساس تعریفی که از عدالت می‎کنیم، باید این خصوصیت در اصناف ثلاثه باشد تا بتوانیم به او خمس دهیم؛ و اگر این خصوصیت نباشد، نمی‎توان به او خمس داد. امام(ره) در مورد اعتبار عدالت می‎فرماید: «و لا یعتبر العدالة علی الأصح». مشهور نیز همین نظر را دارند که عدالت در اصناف سه‎گانه معتبر نیست. مرحوم سید در عروه نیز