اخلاص سبب نجات
حضرت علی (ع) می فرماید:
«فی الإخْلاصِ یَکونُ الخَلاصُ»؛ اخلاص موجب رهایی و نجات انسان است.
البته این جمله خیلی جای بحث دارد که چگونه اخلاص موجب خلاص و رهایی است. اینکه اخلاص در آخرت موجب خلاص و رهایی است روشن است، کسی که عملش را برای خدا انجام دهد، فقط به خاطر خدا کارش و عملش را انجام دهد، عندالله در روز قیامت مقبول و پذیرفته شده است، روشن است. یعنی نجات انسان و رهایی انسان در برزخ و قیامت از مشقات و از سختیها و عذابها و هولها به این است که انسان عملش را برای خدا انجام دهد. زیرا عملی که برای غیر خدا باشد به هر میزان آمیختگی با غیر خدا از ارزش و عیار آن عمل کم میشود. اگر انسان کاری را تماما برای غیر خدا انجام دهد، حتی ذرهای قصد خدا در آن نباشد این عمل حقیقتی ندارد تا بخواهد نجات بخش عامل در روز قیامت باشد. عمل غیرخالصانه یعنی عملی که برای منظوری این کار را انجام داده، یا برای خوشایند این و آن کرده یا برای اینکه به یک موقعیتی برسد یا برای اینکه به مالی دست پیدا کند، بالاخره این عمل را انجام داده، در همین دنیا یا به آن میرسد یا نمیرسد که معمولا بر طبق برخی دیگر از روایات اعمال غیر خالصانه در این دنیا خیلی مثمر و نتیجه بخش هم نیست، یعنی اگر بخواهد در دنیا نیز بهرهمند شود، اگر عملش را خالص انجام دهد بیشتر بهرهمند میشود. بهرهمندی انسان از عمل خالصانه در دنیا به مراتب بیش از عمل غیر خالصانه است، زیرا خدا برکاتش را بر بنده خودش سرازیر میکند.
اما اینکه عمل خالصانه در دنیا موجب رهایی انسان میشود، در آخرت که گفتیم معلوم است، این مطلب بسیار مهمی است، البته اخلاص مراتب دارد. برای اخلاص هشت مرتبه تصویر میشود، یک وقت اخلاص اولیاء خدا و پیامبر(ص) خدا و ائمه معصومین(ع) را میخواهیم ببینیم، آن عالیترین مرتبه اخلاص که عبادت و اعمالشان برای ترس از عذاب و شوق تمتع از نعمتهای بهشت انجام نمیدهند، آنها هر کاری که میکنند به خاطر خدا انجام میدهند، زیرا فانی در خداوند هستند. اما اگر کسی فرضا عملش را برای ترس از عذاب خدا انجام داد، این هم اخلاص است، منتهی مراتب پایین اخلاص.
حال میگوییم اگر کسی عملش را خالصانه انجام دهد ولو در حد پایین ترین مرتبه این حتی در دنیا نیز باعث نجات میشود، این چیزی است که خداوند تبارک وتعالی فرموده و اثری است که او برای عمل خالصانه قرار داده است ضمن اینکه در برزخ و قیامت نیز آثار خاص خود را دارد. کسی که کاری را با اخلاص انجام دهد، خداوند متعال او را حفظ میکند. در برخی روایات داریم که اعمال خالص مثل مزرعهای در مکان بلند است که از خطر سیل محفوظ است، این عمل هیچ وقت از بین نمیرود، هر کاری که انسان در این دنیا انجام میدهد، اگر خالصانه و لوجه الله باشد، این اعمال و عاملش کأنه در یک منطقه امن قرار میگیرند، به همان اندازه، نه اینکه کلا با یک عمل خالص اینچنین باشد، که از تعارضها و سیلها و نابود شدنها او را حفظ میکند، در آیه قرآن نیز این اثر به نوعی اشاره شده است، «بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ»
کسی که تسلیم محض خداوند شود هرگز از چیزی نمیترسد و هرگز دچار ترس و اندوه نمیشود. «من اسلم وجه لله و هو محسن» کسی که اینطور تسلیم محض خداوند تبارک وتعالی شود اساسا گرفتار ترس و اندوه نمیشود، چه نجاتی بالاتر از این، آرامش در این دنیا بالاترین نجاتها و بالاترین راحتیها است، همه به دنبال این هستند، دنبال آرامش هستند، دنبال پرهیز از تلاطمات و نگرانیها هستند. ریشه افسردگیها ترس و اندوه است، ترس نسبت به آینده و اندوه نسبت به گذشته، اینکه چیزهایی که داشته را از دست بدهد و چیزهایی را که میخواهد به دست نیاورد. همه همین است، اگر شما تمام ترس و اندوهها را بسنجید در همین امور خلاصه میشود. خداوند میفرماید: کسی خودش را تسیلم خدا میکند نه ترس دارد و خوف، نه حزن دارد نه خوف و این در پرتو اخلاص حاصل میشود و اینکه انسان کارش را برای خدا انجام دهد، اگر این باشد این سنت الهی است، این سنت الهی است که خوف و حزن به دل مخلص راه پیدا نمیکند، اگر کسی همه کارهایش برای خدا باشد خوف و حزن در دنیا ندارد. بله یک حزن و خوفی از فراق و از اینکه به وصال محبوب نرسد برای او می باشد، پیامبر نیز در مقابل خداوند متعال خائف بود؛ این همه گریه و انابهها و تضرعها برای چه بود؟ اما در عین حال در این دنیا «لاخوف علیهم، لا هم یحزنون».
اخلاص آثار زیادی دارد، آن چیزی که در این جلسه به عنوان یکی از آثار مهم اخلاص با استناد به این روایت میخواهم گوشزد کنم، این است که اخلاص باعث نجات و رهایی انسان میشود، فی الاخلاص یکون الخلاص، این فرمایش حضرت علی(ع) است که خدا انسان را حفظ میکند، خدا انسان را از تعرضات مصون میدارد و آرامش به او میدهد، بالاترین رهایی و خلاص این است، خلاص از خوف و حزن، اینها کم چیزی نیست.
خدا انشاء الله به ما توفیق اخلاص عمل عنایت بفرماید.
نظرات