«عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ»
امام علي(عليه السلام) فرمودند:
«عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ»
عجب و خود بينی يکی از حسودان عقل آدم است. به عبارت ديگر خود بينی رشک برنده به عقل است. اين جمله عجيبی است، اينکه حضرت علي(ع) می فرمايد: «عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ». گاهی انسان کارهايی انجام ميدهد که باعث عجب و خودبينی و خودپسندی ميشود. گاهی انسان کار کوچکی انجام ميدهد ولی در ذهنش بزرگ ميآيد و برايش خودپسندی حاصل ميشود، البته عجب، غرور و تکبر اموری هستند که به هم نزديک هستند ولی با هم فرق ميکنند، غرور غير از عجب است، غير از تکبر است. اگر انسان کاری انجام دهد و اين کار را بزرگ ببيند و باعث خودپسندی او شود که بله، بالاخره ما چنين کاری کرديم، (اين ميتواند يک عبادت باشد، عبادت به معنای خاص، يا خدمتی به ديگری باشد، يک اقدامی به نفع کسی يا جامعه يا جمعی کرده باشد) اگر اين خودبينی برای انسان حاصل شد و اين را در ميزان عقلش مورد سنجش قرار نداد، باعث گرفتاری اوست. نسبت دو حسود با هم چگونه است؟ يا کسی که به ديگری حسادت ميورزد؟ حسود به هيچ وجه محسود عليه را مورد توجه قرار نميدهد، اصلا حسابش نميکند، اصلا نميخواهد به حساب بيايد، ميخواهد ناديدهاش بگيرد، ميخواهد هرچه بيشتر نقش او را کم رنگ کند و خودش را پر رنگ جلوه دهد، حسود اينطور است، حسود از اينکه آن شخص محسود مطرح شود، نامش، عنوانش يا امکاناتی برايش فراهم شود يا موقعيتی پيدا کند در رنج و عذاب است، تمام تلاش حسود اين است که محسود عليه را حتی الامکان محو کند، نام و يادش ناديده گرفته شود، هرچه بيشتر از اين جهت محسود متروک شود، برای حسود خوشايندتر است.
حالت عجب و خودبينی برای انسان چنين وضعيتی دارد، کسی که گرفتار عجب است در واقع به عقل حسودی ميکند و عقل را کنار ميگذارد، يعنی عقل را ناديده ميگيرد و نقش عقل را کم رنگ ميکند. اگر انسان عقل داشته باشد، با يک عبادت کوچک گرفتار عجب نميشود، پيامبر(ص) و حضرت علی و ائمه معصومين (عليهم السلام) با آن عظمت و آن همه کارهايی که ميکردند گرفتار عجب و وخودپسندی و خوشنودی نميشدند، زيرا بر ممکلت وجود آنها عقل حاکم بود، عقل اجازه خودبينی نميداد، ولی در ما، عجب با حسادتی که به عقل دارد، درب عقل را به روی ما ميبندد و ميخواهد آن را کم رنگ کند و وقتی ميزان عقل در مملکت وجود ما کم رنگ شود و ناديده گرفته شود، انسان گرفتار اين خودبينی و غرورها و بزرگ انگاشتن اعمال بسيار بسيار ناچيزش ميشود
نظرات